Ngôn ngữ của cha mẹ là kim chỉ nam đầu tiên định hình cảm xúc và giá trị đạo đức của con cái. Trong nỗ lực nuôi dạy con cái nên người, đôi khi cha mẹ lại vô tình sử dụng những câu nói khiến con cảm thấy mặc cảm, tội lỗi hoặc thậm chí phát triển tính vô ơn và ích kỷ. Những câu nói này biến lòng tốt và sự hy sinh thành gánh nặng, làm méo mó bản chất của tình yêu thương vô điều kiện.
Dưới đây là 4 câu nói "chết người" cha mẹ nên tránh dùng để dạy con lòng biết ơn chân thật:
1. "Mẹ/cha đã phải hy sinh tất cả để nuôi con"
Khi cha mẹ liên tục nhấn mạnh về sự hy sinh to lớn của mình, họ vô tình đặt lên vai con một gánh nặng tâm lý quá lớn. Con cái có thể bắt đầu cảm thấy mắc nợ, thay vì cảm thấy được yêu thương.
Hành vi hiếu thảo sau này của con không xuất phát từ lòng biết ơn chân thành mà là từ nghĩa vụ phải trả nợ. Dần dần, con sẽ cảm thấy tội lỗi khi theo đuổi hạnh phúc riêng hoặc khi không đạt được kỳ vọng của cha mẹ, dẫn đến sự khó chịu, oán giận và cuối cùng là sự né tránh, vô ơn đối với gánh nặng đã bị áp đặt.
2. "Con xem con nhà người ta kìa!"
Đây là câu nói kinh điển của sự so sánh tiêu cực và là công thức hủy hoại lòng tự trọng của con. Khi cha mẹ liên tục lấy thành tích của con nhà người khác ra làm thước đo, con sẽ học được cách ghen tị và không bao giờ cảm thấy hài lòng với những gì mình có.
Quan trọng hơn, câu nói này dạy con rằng tình yêu thương của cha mẹ là có điều kiện, dựa trên sự vượt trội so với người khác. Điều này gieo mầm cho tính ích kỷ và vô ơn, vì con sẽ luôn tập trung vào việc thiếu sót của mình hoặc thành tích của người khác, thay vì trân trọng những gì mình đang có và công nhận nỗ lực của bản thân.
Ảnh minh họa
3. "Nếu không có cha/mẹ, con sẽ chẳng là gì cả"
Câu nói này tước đi cảm giác tự chủ và tự tôn của con, khiến con phụ thuộc và sợ hãi. Nó phủ nhận mọi nỗ lực và thành quả cá nhân mà con đã đạt được. Người con được nuôi dạy bằng câu nói này thường lớn lên với cảm giác bất an và thiếu khả năng tự quyết.
Nếu con bị hạ thấp giá trị bản thân, chúng sẽ không học được cách trân trọng sự giúp đỡ của cha mẹ một cách lành mạnh. Thay vào đó, chúng có thể nảy sinh sự phản kháng ngầm, cố gắng tách biệt hoặc thậm chí phủ nhận công lao của cha mẹ để giành lại sự độc lập tinh thần.
4. "Con có biết bao nhiêu đứa trẻ ước được như con không?"
Câu nói này, thường được dùng để dạy con sự biết ơn về những đặc quyền và tiện nghi, nhưng lại có tác dụng ngược. Nó tập trung vào việc đổ lỗi cho con vì đã không đủ biết ơn. Thay vì khuyến khích đồng cảm với những người kém may mắn, nó chỉ khiến con cảm thấy áp lực phải biết ơn một cách miễn cưỡng.
Lòng biết ơn chân thật cần xuất phát từ sự thấu hiểu và trân trọng những gì mình có, chứ không phải từ sự so sánh hời hợt với sự thiếu thốn của người khác. Khi bị ép buộc phải cảm thấy may mắn, con sẽ chỉ học cách giả vờ biết ơn để làm hài lòng cha mẹ.
Kết
Thay vì dùng những câu nói mang tính thao túng và gây mặc cảm, cha mẹ nên chuyển sang ngôn ngữ tập trung vào sự kết nối và sự ghi nhận. Hãy nói: "Cha mẹ rất vui khi thấy con tận hưởng điều này" thay vì nhấn mạnh sự hy sinh hoặc "Cha mẹ tự hào về con vì con đã cố gắng" thay vì so sánh với người khác. Khi con nhận được tình yêu thương vô điều kiện, con mới học được cách yêu thương, biết ơn và đối xử tử tế với người khác một cách chân thành.
Thiên An