Trong nhiều gia đình Việt, “báo hiếu” không chỉ là chữ hiếu trong đạo đức mà còn là lời hứa sâu xa mà mỗi người con mang theo suốt đời. Ai cũng muốn làm cha mẹ tự hào, muốn đền đáp công ơn sinh thành.
Nhưng càng trưởng thành, nhiều người mới nhận ra: có những nỗ lực hiếu nghĩa lại vô tình trở thành gánh nặng cho chính bố mẹ mình. Không phải cha mẹ nào cũng cần con cái thành đạt, mua nhà mua xe hay gửi thật nhiều tiền mỗi tháng. Điều họ muốn đôi khi giản dị hơn: một cuộc gọi, một cái nắm tay, một lần con dừng lại lắng nghe.
Điều đáng buồn là, trong xã hội hiện đại, không ít người trẻ lại mắc phải những “kiểu báo hiếu sai lầm” tưởng tốt mà không tốt, tưởng đúng mà lại khiến cha mẹ tổn thương. Dưới đây là 5 kiểu điển hình.
1. Cho rằng “gửi tiền đều đặn” là trọn đạo hiếu
Với nhiều người trẻ đi làm xa nhà, đặc biệt là dân văn phòng ở thành phố lớn, việc gửi tiền về quê hàng tháng được xem như "biểu tượng" hiếu thảo. Họ tin rằng chỉ cần chu cấp đầy đủ là đã hoàn thành nghĩa vụ. Nhưng điều cha mẹ già thật sự thiếu thốn lại không phải tiền.
Nhiều người cha, người mẹ vẫn dùng thói quen cũ, tiết kiệm tới mức không dám tiêu số tiền con gửi về. Họ giữ lại, cất vào tủ, thậm chí gửi ngân hàng không phải vì cần tiết kiệm, mà vì chẳng biết tiêu vào đâu khi ngày dài trôi qua trong sự vắng mặt của con cái. Người trẻ thì bận rộn, mỗi cuộc gọi về nhà chỉ vài câu, thêm vài lời hỏi thăm vội vã.
Dần dần, việc gửi tiền trở thành “phương tiện giảm cảm giác tội lỗi” nhiều hơn là xuất phát từ sự quan tâm. Cha mẹ không bao giờ nói ra, nhưng họ cô đơn hơn chúng ta tưởng.
Ảnh minh hoạ
2. Áp đặt cha mẹ sống theo tiêu chuẩn hiện đại của con
Một kiểu báo hiếu phổ biến khác là cố gắng “nâng cấp” cuộc sống của bố mẹ theo tiêu chuẩn của chính mình.
Người trẻ thường tự tin rằng mình hiểu điều gì tốt cho cha mẹ như nhà mới ở thành phố, giường nệm lò xo xịn, đồ điện tử thông minh, chế độ ăn healthy, thậm chí lịch trình sinh hoạt khoa học như trong các video chia sẻ lối sống tích cực.
Nhưng họ quên rằng cha mẹ đã sống hàng chục năm trong nếp cũ, nơi sự bình yên lại đến từ những điều quen thuộc: thửa ruộng sau nhà, ấm trà nóng mỗi sáng, hàng xóm sang chơi, chiếc chõng tre cũ kỹ nơi họ từng ngủ trưa.
Việc “kéo cha mẹ vào cuộc sống của con” đôi khi mang nhiều màu sắc ép buộc hơn là hiếu thảo. Bố mẹ có thể miễn cưỡng nghe theo, nhưng sâu trong lòng họ mất đi sự tự do và thoải mái, thứ mà tuổi già cần hơn bất kỳ món quà vật chất nào.
3. Báo hiếu bằng lời kể công, biến tình thương thành áp lực
Nhiều người con thương cha mẹ thật lòng nhưng lại không kiểm soát được cảm xúc, dẫn đến thói quen kể công mỗi khi mệt mỏi.
“Con đi làm cực lắm mới có tiền gửi về", “Bố mẹ biết con vất vả thế nào không?”, “Con làm bao nhiêu cũng đưa hết cho bố mẹ rồi",... những câu nói tưởng nhẹ nhưng lại như kim châm vào lòng cha mẹ.
Họ mặc cảm vì trở thành gánh nặng, vì khiến con phải vất vả hơn mức cần thiết. Sự biết ơn trong gia đình mà biến thành khoản “nợ cảm xúc” thì không ai còn thấy ấm áp nữa. Báo hiếu đúng nghĩa không phải làm cha mẹ biết ơn con, mà là khiến họ thấy được trân trọng, thoải mái và bình yên.
4. Hy sinh bản thân một cách cực đoan để “làm cha mẹ vui lòng”
Đây là kiểu báo hiếu mang nhiều nỗi đau thầm lặng. Không ít người trẻ chọn con đường mà bố mẹ muốn, chứ không phải điều mình khát khao. Người thì bỏ ngành yêu thích để học ngành “ổn định”, người thì kết hôn theo kỳ vọng gia đình, có người chọn sống gần nhà dù muốn phiêu lưu nơi xa… Tất cả vì nghĩ rằng như vậy là hiếu thảo.
Nhưng sự hy sinh cực đoan này thường dẫn đến hai hệ quả. Thứ nhất, người con sống trong ấm ức, tiếc nuối tuổi trẻ. Thứ hai, cha mẹ vô tình trở thành “nguyên nhân” khiến con không được sống cuộc đời mong muốn.
Không có cha mẹ nào muốn con mình đau khổ cả đời chỉ để thỏa mãn mong muốn của họ. Hạnh phúc thật sự của cha mẹ bắt đầu khi con hạnh phúc chứ không phải khi con chịu đựng.
Ảnh minh hoạ
5. Báo hiếu phô trương, biến cha mẹ thành “đạo cụ” cho hình ảnh cá nhân
Thời đại mạng xã hội "thống trị", một số người biến việc báo hiếu thành nội dung để thu hút tương tác, câu view, câu like. Mua quà lớn rồi quay clip, đưa cha mẹ đi du lịch để chụp ảnh đăng mạng, tổ chức sinh nhật hoành tráng chỉ để được khen “hiếu thảo quá”.
Nhưng đằng sau những video bóng bẩy ấy, không ít cha mẹ cảm thấy khó xử, gượng gạo, thậm chí mệt mỏi. Vì họ hiểu rằng những khoảnh khắc lẽ ra nên riêng tư và ấm áp đang bị đẩy lên thành những thứ hào nhoáng cho người ngoài ngắm, bình phẩm.
Báo hiếu kiểu phô trương khiến tình thân mất đi sự chân thật. Nó không phải để cha mẹ vui, mà để người ngoài công nhận.
Có thể nói, báo hiếu là điều đẹp đẽ nhưng không rập khuôn. Mỗi gia đình đều có cách yêu thương riêng và điều cha mẹ mong muốn nhất chưa chắc trùng với những gì con nghĩ.
Đôi khi, đạo hiếu không nằm ở vật chất lớn lao, mà ở việc hiện diện đúng lúc. Chẳng hạn, nấu cho bố mẹ một bữa cơm, hỏi mẹ hôm nay đau lưng thế nào, ngồi với bố xem lại bộ phim cũ, hay đơn giản là cùng họ đi bộ quanh xóm. Tình thương không cần ồn ào và báo hiếu đúng cách là khiến cha mẹ hạnh phúc chứ không phải khiến họ mang thêm nỗi lo trong lòng.
Hải My