Sự hào hứng dành cho cả AI và blockchain là dễ hiểu, nhưng bên cạnh những lợi ích mà hai công nghệ này mang lại, chúng vẫn tồn tại những hạn chế cơ bản. Blockchain mang lại tính bảo mật và minh bạch, nhưng lại gặp phải các vấn đề về khả năng mở rộng, hiệu suất và tính linh hoạt trong ứng dụng rộng rãi.
Ngược lại, AI sở hữu sức mạnh dự đoán và khả năng giải quyết vấn đề vượt trội, nhưng lại gây lo ngại về niềm tin, với các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư dữ liệu và tình trạng "hộp đen" – nơi mà các quyết định của AI trở nên không thể lý giải và mờ ám. Điều thú vị là, nếu hai công nghệ này có thể hợp tác để bổ trợ nhau, chúng có thể giúp khắc phục các hạn chế lớn nhất của nhau, tạo nên một bước ngoặt mới trong thế giới công nghệ.
Hãy thử tưởng tượng một tương lai nơi blockchain có thể hoạt động một cách trơn tru, hiệu quả và dễ dàng mở rộng nhờ khả năng giải quyết vấn đề của AI, đồng thời, các ứng dụng AI sẽ trở nên hoàn toàn minh bạch và có trách nhiệm nhờ vào hồ sơ lưu trữ không thể thay đổi của blockchain.
Tầm nhìn này không còn quá xa vời mà đang dần được hiện thực hóa qua làn sóng các dự án AI phi tập trung, nơi những nền tảng như SingularityNET, Ocean Protocol và Fetch.ai đang cho thấy khả năng kết hợp giữa AI và blockchain không chỉ giúp khắc phục các thách thức mà còn có thể tái định nghĩa sự minh bạch, quyền kiểm soát của người dùng và niềm tin trong thời đại kỹ thuật số.
AI và blockchain - mối quan hệ "tuy xa mà gần"
AI có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các thách thức của blockchain. Mặc dù blockchain mang đến tính minh bạch, bảo mật và cấu trúc phi tập trung, nó lại đối mặt với những vấn đề kỹ thuật nghiêm trọng liên quan đến hiệu quả, khả năng mở rộng và khả năng thích ứng, nhất là trong các hệ thống proof-of-work (PoW) vốn tiêu tốn năng lượng cao và thiếu hiệu quả.
AI, nhờ vào khả năng phân tích dữ liệu sâu sắc, có thể giúp giải quyết một số thách thức này. Đơn cử, AI có thể dự đoán nhu cầu mạng và điều chỉnh tiêu thụ năng lượng một cách thông minh để tối ưu hóa hiệu suất, giảm lãng phí và từ đó cải thiện khả năng mở rộng của blockchain.
Bên cạnh đó, AI có thể hỗ trợ trong việc thực hiện "sharding" – một kỹ thuật phân chia dữ liệu trên nhiều node của blockchain để xử lý song song, qua đó tăng tốc độ xử lý giao dịch. Nhờ vào sự kết hợp giữa tính toàn vẹn của blockchain và sự linh hoạt của AI, mạng lưới blockchain có thể được mở rộng đáng kể, một bước tiến cần thiết để công nghệ này được áp dụng rộng rãi hơn.
Không chỉ dừng lại ở việc tăng hiệu quả và khả năng mở rộng, AI còn có thể tối ưu hóa hợp đồng thông minh – các đoạn mã tự thực thi trên blockchain, vốn là một phần thiết yếu của hệ sinh thái blockchain. Mặc dù hợp đồng thông minh giúp tự động hóa quy trình giao dịch, chúng lại có thể tồn tại nhiều lỗ hổng, gây rủi ro cho tài sản của người dùng.
AI, đặc biệt là machine learning, có thể phân tích mã của hợp đồng thông minh để phát hiện và khắc phục lỗi trước khi triển khai, giúp giảm thiểu nguy cơ bị khai thác. Lớp dự đoán này không chỉ nâng cao niềm tin vào hợp đồng thông minh mà còn giúp blockchain phát triển như một hệ thống tự động đáng tin cậy.
Blockchain, vốn dĩ là một hệ thống phức tạp, đòi hỏi sự bảo trì liên tục để đảm bảo hoạt động ổn định. AI có thể cung cấp các giải pháp bảo trì dự đoán thông qua việc sử dụng dữ liệu lịch sử để xác định và xử lý các vấn đề tiềm ẩn trước khi chúng leo thang, giúp tối ưu hóa việc bảo trì và cải thiện độ tin cậy của hệ thống. Việc này không chỉ giúp blockchain hoạt động trơn tru mà còn củng cố nền tảng cho một tương lai phi tập trung bền vững.
Trong khi AI có thể giải quyết các thách thức của blockchain, bản thân AI cũng có những vấn đề nghiêm trọng mà blockchain có thể giúp giải quyết. Với AI, tính tập trung và sự mờ ám trong các quyết định đã làm dấy lên nhiều lo ngại về niềm tin và tính đạo đức. Blockchain, nhờ vào cấu trúc phi tập trung và hồ sơ lưu trữ không thể thay đổi, có thể giúp AI trở nên minh bạch và có trách nhiệm hơn.
Các mô hình AI hiện nay thường dựa trên lượng dữ liệu khổng lồ được thu thập mà không có sự đồng ý đầy đủ từ người dùng, dẫn đến các lo ngại về quyền riêng tư. Blockchain giới thiệu một mô hình phi tập trung cho phép người dùng giữ quyền kiểm soát dữ liệu của mình trong khi vẫn có thể chia sẻ an toàn với các ứng dụng AI. Điều này không chỉ giúp các cá nhân có thể quản lý việc sử dụng dữ liệu của họ mà còn thúc đẩy một môi trường kỹ thuật số an toàn và có đạo đức hơn.
Ngoài ra, các mô hình AI truyền thống, đặc biệt là mạng nơ-ron sâu, thường bị chỉ trích vì tính không minh bạch trong các quyết định của mình. Blockchain có thể ghi lại từng bước phát triển của một mô hình AI, từ đầu vào dữ liệu cho đến kết quả huấn luyện, qua đó tạo ra một hệ thống kiểm tra toàn diện.
Điều này giúp người dùng theo dõi hoạt động của AI, thúc đẩy tính công bằng và trách nhiệm – những yếu tố quan trọng trong các ứng dụng như y tế, tài chính, và tư pháp hình sự. Hơn nữa, dữ liệu huấn luyện của AI, vốn là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng của mô hình, dễ bị giả mạo hoặc sai lệch. Blockchain, với tính không thể thay đổi, giúp bảo vệ tính toàn vẹn của dữ liệu, đảm bảo rằng các quyết định của AI dựa trên thông tin chính xác và đã được xác minh, từ đó giảm thiểu rủi ro về sai lệch và thao túng.
"AI trong thế giới web3 là con dao 2 lưỡi"
Tại sự kiện Binance Blockchain Week vừa tổ chức tuần qua tại Dubai (UAE), một phiên thảo luận đã diễn ra về tác động của AI sinh tạo đối với các hệ thống phi tập trung, khơi mào cuộc tranh luận về việc liệu AI sẽ thúc đẩy hay phá vỡ nền tảng Web3. Tracy Zhang từ Followin AI đóng vai trò dẫn dắt cuộc thảo luận cùng với các nhân vật tên tuổi như Humayun Sheikh từ Fetch.AI, Allen Yang từ AWS và Bruce Pon của Ocean Protocol. Điểm mà tất cả đều đồng ý đó là "AI trong Web3 là một con dao hai lưỡi".
Sheikh đề xuất việc phân quyền các tác nhân AI để ngăn chặn một số ít tập đoàn kiểm soát chúng – một quan điểm nhận được nhiều sự đồng tình từ cộng đồng vốn đã cảnh giác với xu hướng tập trung quyền lực. Pon bổ sung rằng dù AI có thể giúp tối ưu hóa các ứng dụng phi tập trung, nó cũng mở ra nguy cơ giám sát và kiểm soát trung tâm, gây đe dọa đến mục tiêu mở và minh bạch mà Web3 hướng tới.
Theo quan điểm của ông, chính sứ mệnh của Web3 sẽ bị ảnh hưởng nếu không xử lý AI một cách thận trọng. Dù AI có thể tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, nó cũng mang theo vô số hệ quả ngoài ý muốn. Việc AI và blockchain có thể bổ trợ lẫn nhau là điều không thể phủ nhận, nhưng đồng thời, cả hai công nghệ này cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo không đi ngược lại các giá trị cốt lõi mà Web3 đã đề ra.
Truật Xích
