"Băng lửa đảo ngược”: Vì sao trạng thái vật chất kỳ lạ này sẽ mở cửa cho công nghệ lượng tử?

Thứ sáu, 04/04/2025 - 14:29

Hiện tượng này mở ra triển vọng trong các công nghệ làm lạnh tiên tiến, nơi kiểm soát nhiệt độ ở cấp độ lượng tử là cực kỳ quan trọng.

Chưa đầy một thập kỷ trước, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một trạng thái vật chất kỳ lạ, nơi các electron trong một hợp chất cụ thể cư xử theo hai cách hoàn toàn trái ngược: một phần trật tự tuyệt đối, phần còn lại hỗn loạn hoàn toàn. Trạng thái này được gọi là "nửa lửa, nửa băng" (half fire, half ice).

Giờ đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra điều ngược lại: một trạng thái "băng – lửa đảo ngược", xuất hiện trong những điều kiện cực kỳ đặc biệt.

Trạng thái nghịch đảo trong vật liệu từ tính đặc biệt

Khám phá mới này được thực hiện trên vật liệu từ tính Sr₃CuIrO₆ — một hợp chất chứa strontium, đồng, iridi và oxy. Năm 2016, các nhà nghiên cứu Alexei Tsvelik và Weiguo Yin từ Phòng thí nghiệm quốc gia Brookhaven (Mỹ) đã nghiên cứu hợp chất này và lần đầu phát hiện trạng thái "nửa lửa, nửa băng" khi thay đổi nhiệt độ và áp dụng từ trường bên ngoài.

Ở trạng thái đó, các electron tại vị trí nguyên tử đồng (Cu) có spin hỗn loạn hoàn toàn – giống như một đám lửa dao động không kiểm soát – trong khi các spin tại vị trí iridi (Ir) lại sắp xếp trật tự – giống như băng giá tĩnh lặng.

Tuy nhiên, với khám phá mới nhất, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng ở một điều kiện cực kỳ cụ thể, trạng thái này bị đảo ngược hoàn toàn: spin tại nguyên tử đồng trở nên "đóng băng" có trật tự, trong khi tại nguyên tử iridi lại trở nên hỗn loạn – nóng bỏng và rối loạn.

Điều đặc biệt là quá trình chuyển pha này xảy ra cực kỳ đột ngột, điều mà các nhà khoa học cho rằng có thể mang lại ứng dụng rất thú vị trong tương lai.

"Băng lửa đảo ngược”: Vì sao trạng thái vật chất kỳ lạ này sẽ mở cửa cho công nghệ lượng tử?- Ảnh 1.

Tiềm năng cho điện toán lượng tử và spintronics

"Việc phát hiện các trạng thái mới với các thuộc tính vật lý kỳ lạ – và khả năng hiểu, điều khiển quá trình chuyển đổi giữa các trạng thái đó – là một trong những vấn đề trung tâm của vật lý vật chất ngưng tụ và khoa học vật liệu," tiến sĩ Yin chia sẻ.

"Giải quyết các vấn đề này có thể mở đường cho những bước tiến lớn trong các công nghệ như điện toán lượng tử và spintronics," ông nói thêm.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng cho rằng hiện tượng chuyển pha sắc nét giữa "lửa" và "băng" có thể được khai thác cho công nghệ lưu trữ lượng tử: thay vì chỉ có 0 và 1 như nhị phân thông thường, người ta có thể dùng chính các trạng thái "fire/ice" hoặc "ice/fire" để mã hóa thông tin.

Thậm chí, hiện tượng này còn mở ra triển vọng trong các công nghệ làm lạnh tiên tiến, nơi kiểm soát nhiệt độ ở cấp độ lượng tử là cực kỳ quan trọng.

"Tiếp theo, chúng tôi sẽ khám phá hiện tượng băng-lửa này trong các hệ spin lượng tử, có thêm sự tương tác của mạng tinh thể, điện tích và quỹ đạo," tiến sĩ Yin cho biết. "Cánh cửa đến với những khả năng mới hiện đang mở rộng."

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Physical Review Letters.

Anh Việt

Có thể bạn quan tâm

DJI đổi gió làm robot hút bụi: Dock sạc trong suốt, tự giặt sấy, hút mạnh tận 25kPa, né được sợi cáp sạc chỉ 2mm

DJI đổi gió làm robot hút bụi: Dock sạc trong suốt, tự giặt sấy, hút mạnh tận 25kPa, né được sợi cáp sạc chỉ 2mm

Tin tổng hợp

DJI lần đầu lấn sân sang thị trường robot hút bụi với Romo P - model cao cấp có dock sạc tự giặt sấy, thiết kế trong suốt lạ mắt, cảm biến thông minh và lực hút mạnh mẽ tới 25.000 Pa, nhưng mức giá không hề dễ tiếp cận.

Đèn dã ngoại giá 330.000đ mới của Xiaomi: Chiếu xa 110 mét, sạc 1 lần dùng hơn 1 ngày

Đèn dã ngoại giá 330.000đ mới của Xiaomi: Chiếu xa 110 mét, sạc 1 lần dùng hơn 1 ngày

Tin tổng hợp

Chiếc đèn đa năng Mijia Outdoor Multifunctional Light của Xiaomi hướng đến nhu cầu cắm trại, leo núi hay chụp ảnh đêm với thiết kế cực kỳ nhỏ gọn, tích hợp tính năng SOS và sạc qua USB-C, nhưng vẫn có một số giới hạn về thời lượng pin khi dùng ở độ sáng cao.

Nữ chính 13 tuổi của phim Vợ ba năm nào giờ đã trưởng thành, tái xuất trong Khế ước bán dâu với nhan sắc cực kỳ điện ảnh

Nữ chính 13 tuổi của phim Vợ ba năm nào giờ đã trưởng thành, tái xuất trong Khế ước bán dâu với nhan sắc cực kỳ điện ảnh

Tin tổng hợp

Nữ diễn viên Phương Trà My đã bước sang tuổi 21, sở hữu nhan sắc xinh đẹp và quay trở lại với sự nghiệp diễn xuất.

2 mỹ nhân Việt có biệt danh "Baby" được chồng cưng chiều hết mực, U40 ngoại hình vẫn như mới đôi mươi

2 mỹ nhân Việt có biệt danh "Baby" được chồng cưng chiều hết mực, U40 ngoại hình vẫn như mới đôi mươi

Tin tổng hợp

2 mỹ nhân có biệt danh "Baby" này khiến nhiều người ngưỡng mộ vì có cuộc sống giàu sanh và hôn nhân hạnh phúc.

Ái nữ nhà Hà Kiều Anh: Xinh xắn chuẩn "tiểu Hoa hậu", sớm được rèn luyện ballet, piano và cưỡi ngựa

Ái nữ nhà Hà Kiều Anh: Xinh xắn chuẩn "tiểu Hoa hậu", sớm được rèn luyện ballet, piano và cưỡi ngựa

Tin tổng hợp

Con gái út của Hoa hậu Hà Kiều Anh nổi bật với nhan sắc xinh đẹp, lại sớm được theo học các môn năng khiếu như ballet, piano và cưỡi ngựa.

Đề xuất giới hạn nguyện vọng xét tuyển đại học từ 2026

Đề xuất giới hạn nguyện vọng xét tuyển đại học từ 2026

Giáo dục

Trước thực tế số nguyện vọng đăng ký quá lớn trong tuyển sinh đại học 2025, Bộ GD&ĐT đề xuất hạn chế số lượng nguyện vọng tối đa cho thí sinh, đồng thời rút kinh nghiệm từ các vấn đề phát sinh về phương thức xét tuyển và sai sót kỹ thuật. Quyết định này nhằm nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm của thí sinh và hiệu quả vận hành hệ thống trong các kỳ tuyển sinh tiếp theo.

Quảng Trị tri ân những anh hùng đã ngã xuống tại Bến phà II Long Đại

Quảng Trị tri ân những anh hùng đã ngã xuống tại Bến phà II Long Đại

Giải trí

Ngày 18/9, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị thông tin về chương trình: "Lời tri ân - Dòng sông hoa lửa", đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia và lễ khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử "Bến phà II Long Đại - nơi hy sinh của 16 thanh niên xung phong (tháng 9/1972)" xã Trường Ninh, tỉnh Quảng Trị.

Ngành du lịch bứt phá để đạt mục tiêu đón 25 triệu lượt khách quốc tế

Ngành du lịch bứt phá để đạt mục tiêu đón 25 triệu lượt khách quốc tế

Du lịch

Chương trình hành động của Hiệp hội Du lịch Việt Nam thực hiện nhiệm vụ tăng trưởng khách du lịch trong năm 2025 theo Nghị quyết số 226/NQ-CP ngày 05/8/2025 của Chính phủ hướng đến mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng khách du lịch, đặc biệt từ các thị trường trọng điểm ngay trong Quý IV/2025, góp phần hoàn thành mục tiêu 25 triệu khách quốc tế trong năm 2025.