Một đoạn video gần đây ghi lại cảnh bầy sói ngủ say trên tuyết đã lan truyền chóng mặt, gây tò mò cho nhiều người. Nhưng đằng sau vẻ ngoài đáng yêu đó lại là một câu chuyện rùng rợn về chiến lược sinh tồn, sự phân cấp hà khắc và tình trạng "hôn mê do thức ăn" để tiết kiệm năng lượng qua mùa đông lạnh giá.
Mùa đông: Món quà của bữa ăn thịnh soạn và giấc ngủ dài
Thật khó để lẻn đến gần một con sói, ngay cả khi chúng đang ngủ, bởi trong bầy luôn có những con sói có nhiệm vụ canh gác. Tuy nhiên, đoạn video được lan truyền đã ghi lại cảnh một bầy sói đang ngủ say trên tuyết, hoàn toàn không hề hay biết về một chiếc máy bay không người lái đang bay trên cao. Điều này cho thấy sau một bữa ăn thịnh soạn, những con sói có thể rơi vào tình trạng "hôn mê do thức ăn", khiến chúng mất cảnh giác.
Sói thường ngủ ngon hơn sau khi ăn, và trong mùa đông, điều này trở nên đặc biệt quan trọng. Sói có thể ăn tới 20% trọng lượng cơ thể trong một bữa ăn, một lượng thức ăn giàu protein lớn.
Trong những tháng mùa đông, khi con mồi khan hiếm, sói sẽ ngủ 30% thời gian. Điều này là do nhu cầu bảo tồn năng lượng để vượt qua những ngày đông khắc nghiệt. Tốc độ trao đổi chất của sói cũng chậm lại trong mùa đông, cho phép chúng giữ lại một phần mỡ cần thiết trên cơ thể để sống sót.
Một video ghi lại cảnh những con sói ngủ trưa trên tuyết đã lan truyền chóng mặt vì vẻ ngoài đáng yêu của chúng. Nhưng thực tế, những con sói đã may mắn có được một bữa ăn cho phép chúng ngủ, tiết kiệm năng lượng để vượt qua những ngày đông khắc nghiệt, lạnh giá sắp tới.
Nơi trú ẩn tuyết: "Ngôi nhà" ấm áp trong lãnh nguyên băng giá
Vào mùa đông, động vật thường tìm nơi trú ẩn trong hang để giữ ấm. Tuy nhiên, vì sói là loài luôn di chuyển, chúng cần tìm nơi trú ẩn khi đến giờ nghỉ ngơi. Một trong những cách dễ dàng và hiệu quả nhất để làm điều này là thông qua một nơi trú ẩn tuyết.
Sói sẽ đào những khu vực đủ rộng để nằm, được bảo vệ khỏi gió và các yếu tố khác. Những nơi trú ẩn này được xây dựng trong lãnh thổ của chúng và thường được sử dụng nhiều lần trong mùa đông.
Khi sói nằm trong nơi trú ẩn, nhiệt độ cơ thể của chúng giúp tuyết tan chậm, tạo ra một nơi hoàn toàn phù hợp với chúng. Nhiệt độ trong nơi trú ẩn tuyết có thể cao hơn tới 30°F so với nhiệt độ bên trên nơi trú ẩn. Điều này, cùng với bộ lông ấm áp được tăng cường trong những tháng lạnh hơn, giúp sói giữ ấm khi nghỉ ngơi và chờ đến lúc di chuyển hoặc săn mồi trở lại.
Phân cấp hà khắc: Ngay cả giấc ngủ cũng có quy tắc
Khi sói ngủ, chúng rất dễ bị tổn thương. Để đối phó với điều này, sói ngủ theo bầy để đảm bảo rằng bất kỳ tiếng động nhỏ nào đến gần đều được ít nhất một thành viên trong bầy nghe thấy, và sau đó có thể cảnh báo tất cả nếu có nguy hiểm. Việc này thường được thực hiện bởi một hoặc nhiều thành viên, những người được giao nhiệm vụ canh gác trong khi những con sói còn lại ngủ.
Hệ thống phân cấp trong bầy không chỉ thể hiện khi sói thức mà còn được thể hiện khi sói ngủ qua vòng tròn chúng tạo ra. Vòng tròn này không chỉ giúp những con sói mạnh hơn ở gần sói đầu đàn hơn mà còn đảm bảo rằng bất kỳ mối đe dọa nào cũng có thể bị phát hiện từ mọi góc độ. Sói đầu đàn sẽ là người được ưu tiên lựa chọn vị trí ngủ, thường là một vị trí thoải mái và cho phép sói quan sát toàn cảnh xung quanh.
Những con sói non, đã qua giai đoạn chó con, sẽ ngủ ở phía ngoài vòng tròn. Mặc dù được bầy bảo vệ, nhưng bằng cách ở lại vùng ngoại vi, chúng hiểu được vị trí của mình trong trật tự phân chia.
Trật tự phân chia này sẽ được duy trì cho đến khi cần một con đầu đàn mới hoặc đàn sói quyết định thành lập đàn riêng. Tuy nhiên, những con sói rất trẻ hoặc rất già cũng được bầy bảo vệ khi ngủ.
Cho dù đó là một con sói khác ngủ gần đó hay những con sói trẻ và già ngủ gần trung tâm của bầy hơn, cả đàn vẫn tiếp tục bảo vệ từng thành viên để không ai bị tấn công khi đang nghỉ ngơi.
Mùa hè: Chiến lược ngủ nghỉ thay đổi
Sói có xu hướng ngủ nhiều hơn vào mùa đông vì khó kiếm mồi hơn. Năng lượng và mỡ dự trữ cần được bảo tồn càng nhiều càng tốt để sói không bị đói và cuối cùng chết khi nhiệt độ giảm xuống. Tuy nhiên, thời tiết ấm áp hơn vào mùa hè làm thay đổi chiến lược săn mồi. Khi nhiệt độ bắt đầu tăng lên, sói sẽ ngủ ít hơn.
Việc không còn phải dự trữ năng lượng đồng nghĩa với việc những ngày dài ngủ hoặc nghỉ ngơi trong mùa đông đã kết thúc. Thay vào đó, khi ngày dài hơn và động vật bắt đầu thoát khỏi trạng thái ngủ đông, sẽ có nhiều con mồi hơn.
Một nghiên cứu năm 2024 được công bố trên tạp chí Ecology and Evolution cũng chỉ ra rằng càng gần khu vực văn minh, chúng càng ít có khả năng tuần tra lãnh thổ hoặc săn mồi vào ban ngày.
Sói trưởng thành chỉ ngủ khoảng 15 phút mỗi lần, và hầu hết giấc ngủ này đều không sâu. Sói rất cảnh giác và luôn để mắt đến môi trường xung quanh ngay cả khi ngủ. Do đó, bất kỳ tiếng động nhỏ nào cũng có thể nhanh chóng đánh thức chúng.
Dù bị coi là đáng sợ, sói vẫn chỉ là những sinh vật hoang dã, luôn sống với bản năng sinh tồn và thích nghi một cách phi thường với những quy luật khắc nghiệt của tự nhiên.
Đức Khương