Bác sĩ Liêu Kế Đỉnh, chuyên khoa Huyết học và Ung bướu tại Bệnh viện Trường Canh Lâm Khẩu (Đài Loan, Trung Quốc) mới đây đã chia sẻ trường hợp gia đình nọ vốn sống tằn tiện, thường xuyên ăn lại đồ ăn từ hôm trước, và kết quả là cả ba người lần lượt bị chẩn đoán mắc ung thư đường tiêu hóa, đặc biệt là ung thư dạ dày và ruột.
Qua đó, ông nhắc nhờ những cách ‘tiết kiệm’ này lại khiến bạn tiến gần hơn tới ung thư! Cứ tưởng đang tiết kiệm, hóa ra đang ‘mua ung thư’. Ông nhấn mạnh: “Tiết kiệm là một đức tính tốt, nhưng nếu áp dụng sai cách, rất có thể trở thành mối đe dọa với sức khỏe”.
Trong cuộc sống, không ít người vì tiếc của mà duy trì những thói quen tưởng là tiết kiệm, nhưng lại âm thầm gieo rắc nguy cơ ung thư. Đôi khi, chỉ vì một chiếc chảo cũ, chút thức ăn thừa hay chai dầu ăn để quá lâu... mà sức khỏe cả gia đình bị đặt vào vòng nguy hiểm.
Tiếc chiếc chảo chống dính tróc lớp phủ
Nhiều người, đặc biệt là người lớn tuổi, thường tiếc rẻ không muốn vứt chiếc chảo chống dính dù bề mặt đã bong tróc. Họ cho rằng “vẫn dùng được”, nhưng thực tế đây là một sai lầm nghiêm trọng.
Lớp chống dính của chảo thường làm từ PTFE (polytetrafluoroethylene), còn gọi là Teflon, một loại nhựa tổng hợp thuộc nhóm PFAS (các chất per- và polyfluoroalkyl). Khi lớp phủ này bị trầy xước hoặc bong tróc do sử dụng lâu ngày hoặc ma sát mạnh, các hạt vi nhựa sẽ theo thức ăn đi vào cơ thể.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí eBioMedicine (thuộc hệ thống The Lancet) năm 2023 cho thấy, nồng độ n-PFOS (perfluorooctane sulfonic acid dạng chuỗi thẳng) càng cao thì nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp tăng tới 56%.
Ngoài ra, trong quá trình sản xuất Teflon, một số nhà máy còn sử dụng PFOA (ammonium perfluorooctanoate), một chất có liên quan đến các bệnh lý tuyến giáp, mỡ máu cao, viêm loét đại tràng và có thể gây ung thư.
Đáng lo hơn, khi lớp chống dính bị bong nhiều, món ăn dễ cháy khét, sản sinh thêm các chất độc như hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs), cũng là tác nhân gây ung thư.
Lời khuyên: Nếu lớp phủ trong nồi, chảo chống dính hoặc nồi cơm điện bị bong tróc rõ rệt, hãy mạnh dạn thay mới. Đừng tiết kiệm sai chỗ.
Cố ăn hết thức ăn thừa đã để lâu
Không ít người có thói quen cất thức ăn thừa vào tủ lạnh để hôm sau ăn tiếp. Một hai lần thì không sao, nhưng nếu duy trì thường xuyên, đây là con đường ngắn nhất dẫn đến các bệnh tiêu hóa, đặc biệt là ung thư dạ dày.
Bác sĩ Chu Chí Vỹ, Trưởng khoa Ngoại tiêu hóa, Trung tâm phòng chống ung thư Đại học Trung Sơn (Trung Quốc) cho biết: thói quen ăn đồ ăn thừa, đồ muối mặn và thực phẩm lên men không đúng cách là “kẻ đồng lõa” gây ung thư dạ dày.
Lời khuyên: Hãy nấu vừa đủ khẩu phần ăn. Nếu có thức ăn thừa, không để ngoài nhiệt độ phòng quá 2 giờ. Không nên bảo quản quá 3 ngày trong tủ lạnh và chỉ hâm nóng một lần duy nhất.
Dầu ăn để quá lâu
Rất nhiều người lầm tưởng rằng dầu ăn còn hạn sử dụng là vẫn an toàn. Tuy nhiên, một khi dầu đã mở nắp, sau 3 tháng chất lượng bắt đầu xuống cấp, dễ sinh ra độc tố như aflatoxin, chất có thể gây ung thư gan.
Dấu hiệu nhận biết dầu bị hỏng là mùi “khét”, “hôi” nhẹ, khi đun sôi có khói và mùi nồng. Đây là lúc dầu đã bị oxy hóa, có thể làm tăng nguy cơ ung thư nếu tiếp tục dùng lâu dài.
Lời khuyên: Gia đình ít người nên mua dầu chai nhỏ. Dầu nên để nơi mát, tránh ánh sáng trực tiếp. Không để dầu ăn cạnh bếp hoặc cửa sổ nắng chiếu thẳng vào.
Tắt máy hút mùi sớm để tiết kiệm điện
Nhiều người nấu nướng bằng lửa lớn nhưng lại tiết kiệm điện bằng cách không bật máy hút mùi, hoặc tắt ngay sau khi nấu xong. Kết quả là họ hít phải lượng lớn khói dầu, nguyên nhân gây ra nhiều bệnh hô hấp và thậm chí là ung thư phổi.
Bác sĩ Tào Tân Tào, Bệnh viện Hữu nghị Trung - Nhật (Trung Quốc), cho biết: khói bếp ảnh hưởng mạnh tới mũi, họng, khí quản, và là yếu tố nguy cơ gây viêm mũi, viêm họng, viêm phế quản mạn cũng như ung thư phổi.
Lời khuyên: Luôn bật máy hút mùi trước khi bật bếp, giữ chạy thêm vài phút sau khi nấu. Mở cửa sổ khi nấu ăn để tăng lưu thông không khí, giảm tích tụ khí độc.
Tái sử dụng dầu chiên nhiều lần
Nhiều gia đình chiên rán xong thường giữ lại dầu để tái sử dụng. Mặc dù dầu trông vẫn trong, nhưng thực tế sau lần chiên đầu tiên, dầu đã sản sinh ra acid béo chuyển hóa (trans fat) và các chất oxy hóa độc hại.
Dinh dưỡng viên Dư Vãn Đình, Bệnh viện Nhân dân số 3 Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc) cảnh báo: nếu tiếp tục dùng dầu cũ để nấu ở nhiệt độ cao, nguy cơ sinh ra chất gây ung thư sẽ tăng mạnh.
Lời khuyên: Dầu chiên nên dùng lại để nấu ở nhiệt độ thấp, ví dụ: làm bánh, xào rau, nấu canh... Lọc sạch cặn dầu nếu tái sử dụng, không dùng nhiều lần.
Miếng rửa bát dùng hoài không thay
Khác với thớt hay đũa, miếng rửa chén/miếng xốp thường bị “bỏ quên”, nhiều nhà dùng suốt cả năm không thay. Đây chính là nơi lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi, phát tán vào bát đĩa rồi đi thẳng vào cơ thể.
Trợ lý nghiên cứu Chu Sĩ Siêu, Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Hoa Tây (Đại học Tứ Xuyên, Trung Quốc) cho biết: miếng rửa bát chứa hàng loạt vi khuẩn như acinetobacter, moraxella, staphylococcus aureus, nấm mốc, men... Tất cả đều có thể gây bệnh qua đường tiêu hóa.
Lời khuyên: Thay miếng rửa bát ít nhất 1 lần/tháng. Rửa sạch, vắt khô và treo lên sau mỗi lần sử dụng để tránh ẩm mốc.
Đũa gỗ dùng nhiều năm không thay
Có gia đình giữ một đôi đũa dùng đến 3 - 5 năm mới thay, vì thấy “vẫn dùng tốt”. Tuy nhiên, đũa gỗ và tre rất dễ bị ẩm, mốc – môi trường lý tưởng cho nấm mốc sinh aflatoxin – chất độc có thể gây ung thư gan.
Tại thành phố Trịnh Châu (tỉnh Hà Nam, Trung Quốc), một phụ nữ 60 tuổi nhập viện vì đau bụng, nôn mửa, được phát hiện nhiễm nấm aflatoxin trong dạ dày. Bác sĩ cho biết bà đã dùng một đôi đũa gỗ suốt 5 năm, nghi ngờ đây chính là nguyên nhân gây bệnh.
Lời khuyên: Đũa gỗ/đũa tre nên thay mỗi 6 tháng/lần. Sau khi rửa, cắm đầu nhỏ lên trên, đầu to xuống dưới để dễ thoát nước. Không nên dùng đũa có sơn màu hoặc mua đũa dùng một lần. Nên chọn đũa gỗ nguyên bản không sơn, đũa inox chất lượng (loại inox 304 dùng trong thực phẩm) hoặc đũa sứ trơn, không hoa văn.
Nguồn và ảnh: QQ
Nguyệt Quang