Người ta thường khuyên nhau "sống tốt sẽ gặp điều tốt", nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều. Lòng tốt không phải lúc nào cũng được trân trọng, đôi khi, nó lại trở thành điểm yếu để người khác khai thác. Bạn càng tử tế, nhường nhịn và sẵn sàng cho đi vô điều kiện, người khác càng dễ coi đó là quyền lợi của họ và thậm chí sẵn sàng làm tổn thương bạn.
Bài học xương máu này không chỉ đến từ sách vở, mà từ chính những va chạm, những lần "trượt ngã" trong đời. Hiểu rõ bản chất con người là cách tốt nhất để bạn vừa giữ được sự tử tế, vừa bảo vệ được chính mình.
1. Con người vừa tốt vừa xấu tùy vào cách họ đối xử với ai
Không ai là hoàn toàn tốt hay hoàn toàn xấu. Với người này, họ có thể là "người tốt", nhưng với người khác, họ lại là "kẻ xấu". Điều này đến từ trải nghiệm và lợi ích: Nếu không có xung đột lợi ích, mối quan hệ êm đẹp; nhưng khi quyền lợi va chạm, bản chất thật mới bộc lộ.
Đôi khi, chính vì bạn quá nhường nhịn, họ mới dám "lấn tới", gây tổn thương mà không thấy áy náy. Đây chính là sự khởi đầu của vòng xoáy: Càng hiền, càng bị coi thường.
2. Lòng tốt vô điều kiện dễ biến thành mục tiêu bị lợi dụng
Nhà văn Dương Giáng từng nói: "Bạn tốt đến mức không còn giới hạn, người khác sẽ xấu đến mức không còn kiêng nể". Khi bạn quá dễ tính, không phản ứng trước sự bất công, bạn sẽ trở thành "miếng mồi" để người khác mặc sức khai thác.
Họ tin rằng bạn sẽ không phản kháng. Họ biết bạn sẽ im lặng, chịu đựng. Và họ sẽ tiếp tục lấn tới, cho đến khi bạn không còn đường lùi. Người ta vốn "nể cứng, khinh mềm" – bạn mạnh, họ yếu; bạn yếu, họ sẽ mạnh.
3. Chân thành không phải lúc nào cũng được đáp lại
Trong tình bạn, tình yêu hay công việc, việc bạn hết lòng không đồng nghĩa với việc người khác cũng vậy. Chân thành đôi khi chỉ là "một chiều", bạn xem trọng, họ coi nhẹ.
Khi đặt trọn niềm tin và sự tử tế vào một người, bạn đang "đánh cược" với bản chất của họ. Và không phải lần nào bạn cũng thắng. Nhiều khi, thứ bạn nhận lại chỉ là sự phũ phàng và vô ơn.
Bởi vậy mới có câu: "Đừng lấy lòng tốt của mình để thử nhân tính, vì nhân tính vốn không chịu nổi thử thách".
4. Người ta thường quên rất nhanh những gì bạn làm cho họ
Có một câu chuyện đáng suy ngẫm: Một triệu phú giúp một người ăn xin suốt 15 ngày, mỗi ngày 10 đồng vàng. Ngày thứ 16, vì quên mang tiền, triệu phú không thể cho như thường lệ. Kết quả, người ăn xin tỏ thái độ hung hăng, thậm chí muốn hành hung.
Bài học: Khi sự giúp đỡ lặp lại quá lâu, người nhận sẽ coi đó là quyền lợi, không còn là ân huệ. Và khi bạn không thể đáp ứng, họ cảm thấy bị "tước đoạt" thay vì biết ơn.
Giúp đỡ ai, hãy giúp với chừng mực. Tốt với ai, hãy tốt có chọn lọc. Nếu bạn quá dễ dãi, họ sẽ coi sự tử tế là điều hiển nhiên; nếu bạn quá nhún nhường, họ sẽ coi bạn là kẻ yếu.
Trong đời, câu "Người hiền bị bắt nạt, ngựa hiền bị cưỡi" vẫn đúng. Lòng tốt cần đi kèm bản lĩnh khi cần, hãy cho người khác thấy giới hạn của bạn. Càng có nguyên tắc, bạn càng được tôn trọng.
Nhớ rằng: Bạn tốt vừa đủ, nhưng phải đủ sắc bén để bảo vệ chính mình. Khi lòng tốt có "gai", người khác sẽ nâng niu thay vì tìm cách chà đạp.
Tích Thành