Việt Nam hiện có khoảng 22 triệu người từ 18-69 tuổi mắc bệnh mạn tính, chủ yếu là bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư. Đây được xem là nhóm dân số có nguy cơ mắc Zona cao hơn cùng với những biến chứng nặng nề hơn.
Diễn đàn thảo luận bàn tròn về Chủng ngừa ở người lớn và dự phòng bệnh Zona
Cũng theo thống kê, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người mắc bệnh zona. Hơn 90% người lớn từ 50 tuổi trở lên có virus thủy đậu (VZV) tiềm ẩn trong hệ thần kinh sẽ có nguy cơ mắc zona cao hơn. Đáng chú ý, đau dây thần kinh sau zona thường có thể kéo dài hơn 3 tháng. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm dù rất hiếm gặp như mù lòa (khi bị zona ở mắt) hay mất thính lực. Các nghiên cứu cũng cho thấy có sự liên quan giữa zona và tim mạch như đột quỵ. Những thông tin trên được các chuyên gia đưa ra tại diễn đàn thảo luận bàn tròn về Chủng ngừa ở người lớn và dự phòng bệnh Zona diễn ra chiều 21/11 tại Hà Nội.
Bệnh Zona, còn được gọi là herpes zoster, gây ra do sự tái hoạt động của virus varicella-zoster, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Đây là căn bệnh phổ biến, khiến người bệnh rất đau đớn, thậm chí có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và kéo dài.
Đau do zona có thể sánh ngang cơn đau do sinh đẻ
Theo chia sẻ của các chuyên gia tại diễn đàn, zona thần kinh có thể gây ra nhiều biến chứng, nhưng biến chứng hay gặp nhất là đau, gặp ở hơn 50% bệnh nhân. Với cơn đau cấp tính, có thể điều trị khỏi trong 1-3 tháng, nhưng khi cơn đau chuyển sang mãn tính, người bệnh có thể phải chịu đựng dai dẳng trong nhiều năm liền, ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống. Dấu hiệu điển hình của zona là dải mụn nước, phát ban, đau rát vùng tổn thương và không đối xứng. Khi mắc bệnh, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng zona vùng mắt, gây giảm thị lực, thậm chí mất thị lực một bên.
Cơn đau do bệnh zona gây ám ảnh người bệnh
Bệnh nhân khi khỏi, có nguy cơ để lại sẹo, thâm, liệt dây thần kinh số 5 gây méo, lệch mặt. Nhiều bệnh nhân bị đau mãn tính nhiều tháng, nhiều năm sau khi mắc zona. Đặc trưng cơn đau do zona gây ra thường khởi phát vào chiều tối và đêm khiến người bệnh không có giấc ngủ sinh lý, mệt mỏi, stress. Cơn đau do zona gây ra có thể được xếp ngang với đau do sinh đẻ, có lúc vượt quá sức chịu đựng của người bệnh, gây ám ảnh và nhiều người cần tới sự hỗ trợ y tế.
90% người trên 50 tuổi mang virus gây bệnh zona
Tại sự kiện, GS.TS Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam cho biết, phần lớn người lớn trên 40 tuổi ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương đều mang virus zona trong người, từ đó gây nên tỷ lệ mắc zona ở khu vực này cao. "Trung bình cứ 3 người lớn trưởng thành có một người có nguy cơ mắc zona. Nguy cơ tăng cao từ tuổi 50 liên quan miễn dịch cơ thể, với 90% người ở lứa tuổi này có virus gây bệnh zona trong người", GS. Kính cho biết.
Hệ miễn dịch suy giảm dần theo thời gian được gọi là quá trình lão hóa miễn dịch, khiến cơ thể ngày càng dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh. Tình trạng lão hoá miễn dịch trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn theo độ tuổi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe.
Điều trị bệnh zona và điều trị biến chứng như đau thần kinh sau zona là một vấn đề phức tạp. Nếu dùng thuốc kháng virus cần được khởi trị sớm trong vòng 72 giờ, tuy nhiên việc này lại khó thực hiện trong thực tế lâm sàng. Bên cạnh đó, các thuốc điều trị zona, đặc biệt điều trị đau thần kinh sau zona hiện chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt, người lớn tuổi thường phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh nền, có thể không chịu được khi phải sử dụng thêm các loại thuốc khác dùng để điều trị bệnh zona cấp tính hoặc cơn đau thần kinh sau zona mạn tính.
Ra mắt tài liệu tham khảo "Dự phòng bệnh zona bằng vaccine"
Tại sự kiện, ban tổ chức cũng chính thức cho ra mắt tài liệu tham khảo "Dự phòng bệnh zona bằng vaccine". Cuốn sách tập hợp các thông tin về đặc điểm bệnh lý, biến chứng, dịch tễ học của bệnh zona, đồng thời cập nhật các biện pháp dự phòng bệnh zona hiện nay có thể áp dụng tại Việt Nam.
PGS.TS. Nguyễn Thị Xuyên, Chủ tịch Tổng Hội Y học Việt Nam, cho biết: "Hiện nay có nhiều bệnh truyền nhiễm có thể được phòng ngừa bằng vắc-xin. Đây được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả với hồ sơ đánh giá an toàn. Việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm từ sớm sẽ góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giảm gánh nặng cho ngành y tế. ".
GS.TS. Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch Tổng Hội Y Học Việt Nam, chia sẻ: "Phòng bệnh zona bằng vắc-xin là giải pháp y tế đã có kể từ năm 2006. Từ 2017 đến nay, phòng ngừa zona bằng chủng ngừa đã được đưa vào thực hành lâm sàng trên hơn 50 quốc gia như Mỹ, Canada, Anh... Thông qua bộ tài liệu hướng dẫn này, chúng tôi kỳ vọng nhân viên y tế sẽ có một cơ sở vững chắc để tham khảo và tư vấn giúp bệnh nhân được dự phòng zona, nhất là đối với những người có bệnh lý nền kết hợp".
Bên cạnh các biện pháp dự phòng bệnh tật như tập thể dục, không hút thuốc, ăn uống lành mạnh hay tầm soát bệnh mãn tính thì chủng ngừa đóng một vai trò quan trọng trong việc góp phần nâng cao sức khỏe cho người lớn.
Trang Đào