Mùa thu là thời điểm thời tiết chuyển biến rõ rệt, với không khí khô hanh, độ ẩm giảm và sự thay đổi đột ngột giữa ngày và đêm. Điều này khiến hệ hô hấp dễ bị ảnh hưởng, tăng nguy cơ mắc các bệnh về phổi như viêm phế quản, hen suyễn hoặc nhiễm trùng đường hô hấp.
Theo y học cổ truyền Trung Quốc (TCM), mùa thu liên quan đến phổi, dễ bị tổn thương bởi gió lạnh và khô, dẫn đến suy giảm chức năng miễn dịch. Khoa học hiện đại cũng xác nhận rằng, vào mùa thu, ô nhiễm không khí và dị ứng tăng cao có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ phổi, khiến cần chăm sóc đặc biệt để duy trì sức khỏe hô hấp.
Các nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn giàu rau củ có thể hỗ trợ sửa chữa phổi và giảm viêm, giúp ngăn ngừa bệnh tật. Dưới đây là 2 loại rau mùa thu phổ biến ở Việt Nam, đáp ứng tiêu chí lành tính, ít thuốc trừ sâu, giá rẻ, đồng thời đặc biệt tốt cho phổi nhờ các chất chống oxy hóa và dưỡng chất thiết yếu.
1. Bắp cải (cabbage)
Bắp cải là loại rau điển hình của mùa thu-đông ở miền Bắc Việt Nam, thường được trồng từ tháng 9 đến tháng 11, với giá khoảng vài chục ngàn đồng/kg, dễ mua tại chợ địa phương hoặc siêu thị. Loại rau này lành tính, phù hợp cho mọi lứa tuổi, và thường ít bị phun thuốc trừ sâu hơn so với rau lá mùa hè nhờ thời tiết mát mẻ hạn chế sâu bệnh. Bắp cải thuộc họ cruciferous (rau họ cải), giàu hợp chất isothiocyanates – chất giúp bảo vệ phổi khỏi nhiễm trùng và ung thư.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Respiratory Research cho thấy, chế độ ăn giàu rau cruciferous (thực vật thuộc họ Brassicaceae, bao gồm bông cải xanh, bắp cải, cải xoăn và củ cải) có thể cải thiện chức năng phổi bằng cách giảm viêm và tăng cường hàng rào bảo vệ ở phổi. Ngoài ra, nghiên cứu từ Medical News Today chỉ ra rằng, các phân tử trong bắp cải giúp duy trì hàng rào lành mạnh ở phổi, giảm nguy cơ nhiễm trùng. Ăn bắp cải thường xuyên vào mùa thu giúp dưỡng ẩm phổi, chống khô hanh, và hỗ trợ miễn dịch tổng thể.
2. Cà rốt (carrots)
Cà rốt là loại củ quen thuộc, thu hoạch nhiều vào mùa thu ở các tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên Việt Nam, với giá rẻ chỉ 15.000-25.000 đồng/kg, dễ mua và lưu trữ. Là rau củ ngầm, cà rốt ít tiếp xúc với thuốc trừ sâu bề mặt, an toàn hơn nhiều loại rau lá, và lành tính cho cả trẻ em lẫn người cao tuổi. Cà rốt giàu beta-carotene (tiền chất vitamin A), một chất chống oxy hóa mạnh mẽ bảo vệ phổi khỏi tổn thương do ô nhiễm và lão hóa.
Nghiên cứu từ ScienceDirect cho thấy, rau củ chứa carotenoids như cà rốt giảm nguy cơ ung thư phổi nhờ khả năng chống oxy hóa. Ngoài ra, nghiên cứu trên Healthline liệt kê cà rốt trong top thực phẩm "làm sạch phổi" nhờ hỗ trợ loại bỏ độc tố và cải thiện hô hấp.
Mùa thu với không khí khô khiến phổi dễ bị kích ứng, cà rốt giúp bổ sung vitamin A để tăng cường niêm mạc phổi, giảm nguy cơ nhiễm trùng và duy trì sức khỏe lâu dài.
Chăm sóc phổi vào mùa thu không chỉ giúp tránh bệnh hô hấp mà còn tăng cường sức đề kháng tổng thể. Các loại rau củ như bắp cải, cà rốt không chỉ dễ dàng mua được ngoài chợ mà còn được khoa học chứng minh lợi ích, giúp bạn dễ dàng bổ sung vào bữa ăn hàng ngày như salad, canh hoặc xào. Hãy ưu tiên rau hữu cơ hoặc từ nguồn uy tín để tối ưu hóa lợi ích, và kết hợp với lối sống lành mạnh để phổi luôn khỏe mạnh.
Minh Anh