Nhắc đến Sơn Tây, người ta thường nghĩ ngay đến vẻ đẹp trầm mặc của những kiến trúc cổ hay sự hưng thịnh một thời của giới Tấn thương. Nhưng gạt qua lớp bụi thời gian, Sơn Tây còn níu chân du khách bằng thứ "vũ khí" mềm mại hơn nhưng cũng quyến rũ hơn gấp bội: Ẩm thực. Đồ ăn ở đây không cầu kỳ hoa mỹ mà mang đậm cái tình, cái chất hào sảng của người phương Bắc. Từ bát mì được chế biến như một màn trình diễn nghệ thuật đến đĩa thịt xào đưa cơm sém đáy nồi... tất cả tạo nên một bản đồ hương vị đầy mê hoặc.
Hãy cùng theo chân chúng tôi len lỏi vào từng con ngõ nhỏ để đánh thức vị giác với 6 tuyệt phẩm ẩm thực Sơn Tây ngay sau đây.
1. Mì dao cạo (dao tiêu diện): Khi nấu ăn là một nghệ thuật trình diễn
Nếu phở là linh hồn của người Việt thì mì dao cạo chính là niềm tự hào không thể thay thế của người Sơn Tây. Món ăn này đã nổi danh khắp chốn không chỉ bởi hương vị mà còn bởi cách chế biến độc nhất vô nhị. Bạn sẽ phải trầm trồ khi thấy người thợ lành nghề một tay nâng khối bột đã nhào kỹ, tay kia cầm lưỡi dao cong vút lướt đi thoăn thoắt. Từng sợi mì bay vào nồi nước sôi sùng sục, đều tăm tắp và nhẹ nhàng tựa như lá rụng mùa thu.
Chính kỹ thuật "cắt bay" này tạo nên kết cấu sợi mì đặc biệt: Mép ngoài mỏng mềm, sống giữa dày dặn, ăn vào vừa trơn tuột đầu lưỡi lại vừa dai giòn sần sật, ngâm lâu cũng chẳng sợ nát. Tuyệt vời nhất là khi mì được tắm đẫm trong các loại sốt "thần thánh". Dù là sốt thịt heo đậm đà, sốt cà chua trứng thanh tao hay sốt thịt cừu nồng nàn, khi quyện vào từng thớ mì dai ngon, tất cả tạo nên một bản giao hưởng vị giác khiến thực khách húp xì xụp đến giọt cuối cùng.
2. Bánh dầu chiên: Thức quà sáng "gây thương nhớ"
Len lỏi vào những phiên chợ sớm hay các con hẻm nhỏ ở Sơn Tây, khứu giác của bạn sẽ bị đánh thức bởi mùi thơm nồng nàn của bánh dầu chiên. Đây là món ăn dân dã, mộc mạc nhưng có sức hút kỳ lạ. Những chiếc bánh vừa vớt ra khỏi chảo dầu sôi, khoác lên mình lớp áo vàng ruộm, căng phồng nóng hổi. Cắn một miếng, tiếng rôm rốp vui tai vang lên, để lộ phần ruột bên trong mềm mại, dẻo thơm mùi bột mì quyện với dầu mới.
Người Sơn Tây ăn bánh dầu rất giản đơn, chẳng cần gia vị cầu kỳ, đôi khi chỉ chút muối hoặc đường rắc nhẹ là đủ để tôn lên vị ngọt nguyên bản của ngũ cốc. Buổi sáng se lạnh, cầm chiếc bánh nóng hổi trên tay, nhâm nhi cùng bát sữa đậu nành hay ăn vặt khi dạo phố, cái vị béo ngậy giòn tan ấy cứ thế mà thấm vào ký ức lúc nào không hay.
3. Thịt heo qua dầu (Guo You Rou): "Cực phẩm" đưa cơm trứ danh
Được mệnh danh là "ngôi sao" trong 10 món ăn kinh điển của Sơn Tây, thịt heo qua dầu mang trong mình cả một bề dày lịch sử từ thời nhà Minh. Vốn là món trân quý trong các yến tiệc cung đình, giờ đây nó đã trở thành món ăn "quốc dân" trên mâm cơm của mọi gia đình xứ Tấn. Điểm "chí mạng" của món này nằm ở khâu chế biến cầu kỳ: Thịt thăn heo thượng hạng được tẩm ướp, chiên lướt qua dầu để khóa chặt độ ẩm, rồi mới đem xào nhanh tay.
Thành phẩm là những miếng thịt vàng óng ả, mềm mọng nước chứ không hề khô xác, quyện trong phần nước sốt sền sệt đậm đà. Món này mà ăn kèm cơm trắng nóng hổi thì đúng là "chân ái". Hạt cơm dẻo thơm thấm đẫm nước sốt thịt béo ngậy, đưa vào miệng cảm nhận vị mặn ngọt hài hòa, đảm bảo bạn sẽ phải xới thêm bát thứ hai, thứ ba mới thỏa cơn thèm.
4. Thạch lạnh Hunyuan: "Điều hòa nhiệt độ" cho ngày hè
Nếu bạn ghé Sơn Tây vào những ngày hè oi ả, đừng quên gọi ngay một bát thạch lạnh Hunyuan để "hạ hỏa". Đây không phải là thạch ngọt tráng miệng mà là một món ăn chơi vô cùng độc đáo. Được làm từ tinh bột khoai tây kết hợp với đậu phụ khô và đậu tằm, qua bàn tay khéo léo của người thợ, khối thạch thành phẩm trong veo như pha lê, mỏng manh và núng nính đầy mời gọi. Nhưng linh hồn của món ăn lại nằm ở bát nước chấm.
Khi rưới đều hỗn hợp giấm thơm, dầu ớt đỏ au, thêm chút tỏi băm dậy mùi lên bát thạch mát lạnh, vị giác của bạn sẽ bùng nổ. Một chút chua thanh, một chút cay tê, cộng hưởng với cảm giác trơn tuột mát rượi trôi xuống cổ họng, bao nhiêu mệt mỏi, nóng bức dường như tan biến hết. Đây đích thị là "liều thuốc tiên" cho những ngày nắng gắt.
5. Súp lòng cừu Thái Nguyên (Yangzage): Hơi ấm ngày đông giá
Người Sơn Tây có câu chuyện kể rằng món súp lòng cừu này đã có từ thời nhà Nguyên, là món ăn mang đậm hơi thở của thảo nguyên lộng gió. Đây là sự kết hợp táo bạo của các loại nội tạng cừu, được ninh nấu tỉ mỉ trong nhiều giờ. Đừng vội e ngại, bởi dưới bàn tay chế biến tài tình, bát súp không hề còn chút mùi gây khó chịu nào, chỉ còn lại hương thơm nồng nàn quyến rũ.
Nước dùng đục màu sữa, béo ngậy, hội tụ đủ vị chua cay mặn ngọt. Trong cái lạnh cắt da cắt thịt của mùa đông phương Bắc, bưng trên tay bát súp bốc khói nghi ngút, húp một ngụm nước dùng nóng hổi, cắn miếng lòng sần sật, cảm giác ấm áp lan tỏa râm ran khắp cơ thể. Với người dân nơi đây, súp lòng cừu không chỉ là món ăn, mà là cách họ sưởi ấm tâm hồn và nạp năng lượng cho những ngày đông dài.
6. Bát Thác (Wan Tuo): Thức quà quê tinh tế của vùng Liễu Lâm
Cuối cùng trong danh sách là Bát Thác (hay còn gọi là Bát Tuốc) - niềm tự hào của người Liễu Lâm. Được làm từ bột kiều mạch, món ăn này chinh phục thực khách ngay từ cái nhìn đầu tiên với vẻ ngoài bóng bẩy, trắng mịn pha chút sắc xanh nhẹ nhàng. Kết cấu của Bát Thác rất thú vị, mịn màng, mát rượi và có độ đàn hồi nhẹ khi chạm vào. Khi thưởng thức, người ta thường cắt thành từng dải dài, trộn đều với giấm chua, tỏi nồng và dầu ớt cay. Vị thanh mát đặc trưng của kiều mạch hòa quyện với nước sốt đậm đà tạo nên hương vị thanh tao, lạ miệng mà không hề ngán. Dù là món khai vị nhẹ nhàng hay món ăn chơi lót dạ, Bát Thác đều làm tròn nhiệm vụ "vỗ về" vị giác của những thực khách khó tính nhất.
Ẩm thực Sơn Tây là thế, không phô trương nhưng lại có sức sát thương cực lớn với những tâm hồn ăn uống. Mỗi món ăn là một câu chuyện, một mảnh ghép văn hóa được gìn giữ qua bao đời. Nếu có dịp đặt chân đến vùng đất này, bạn đừng ngần ngại sà vào một quán nhỏ ven đường, gọi những món ăn kể trên để cảm nhận trọn vẹn hương vị "gốc" của miền Bắc Trung Quốc nhé.
Kinh Hoa