Du hành vũ trụ luôn là thử thách khắc nghiệt đối với cơ thể và tâm trí con người. Một nghiên cứu mới đây của NASA, được công bố trên tạp chí Frontiers in Physiology, đã mang lại cái nhìn chi tiết hơn về cách thời gian dài trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) ảnh hưởng đến nhận thức của phi hành gia. Nghiên cứu này, dựa trên dữ liệu từ 25 phi hành gia, đã làm sáng tỏ những thay đổi về tốc độ xử lý, trí nhớ và sự chú ý trong môi trường không gian, đồng thời mở ra những câu hỏi quan trọng cho các sứ mệnh tương lai.
Nghiên cứu đã kiểm tra khả năng hoàn thành nhiệm vụ của các phi hành gia trước, trong và sau khi thực hiện nhiệm vụ trên ISS. Kết quả cho thấy mặc dù thời gian hoàn thành các nhiệm vụ nhận thức bị chậm lại, độ chính xác vẫn được duy trì ổn định. Đáng chú ý, các khó khăn trong tập trung thường xuất hiện ngay khi phi hành gia vừa đến ISS nhưng sẽ cải thiện dần khi họ thích nghi với môi trường. Tuy nhiên, tốc độ xử lý chậm hơn vẫn kéo dài nhiều tuần sau khi họ trở về Trái Đất.
Bà Sheena Dev, trưởng nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Hiệu suất và Sức khỏe Hành vi của NASA, cho biết: "Sống và làm việc trong không gian không gây suy giảm nhận thức lan rộng, điều này loại bỏ lo ngại về tổn thương não nghiêm trọng trong thời gian dài".
Du hành vũ trụ đòi hỏi các phi hành gia phải đối mặt với những điều kiện khắc nghiệt, từ vi trọng lực, bức xạ, đến lịch trình làm việc dày đặc và mô hình giấc ngủ bất thường. Những yếu tố này đều có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức, đặc biệt là tốc độ xử lý và sự chú ý.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng cho thấy trí nhớ không bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong suốt nhiệm vụ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây trên Trái Đất, nơi căng thẳng thường làm suy giảm các khía cạnh như tập trung và tốc độ xử lý, nhưng ít tác động đến trí nhớ dài hạn.
Bà Dev giải thích: "Những thay đổi nhận thức trong môi trường không gian có thể được so sánh với những áp lực mà chúng ta thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, nhưng ở mức độ khắc nghiệt hơn".
Kết quả nghiên cứu cung cấp hy vọng cho các sứ mệnh không gian dài ngày, bao gồm cả việc khám phá Mặt Trăng và sao Hỏa. Không giống như quỹ đạo gần Trái Đất của ISS, các nhiệm vụ này sẽ đưa phi hành gia tiếp xúc với bức xạ mạnh hơn và các điều kiện giao tiếp khó khăn hơn.
Mặc dù các dữ liệu hiện tại cho thấy các thay đổi nhận thức là tạm thời và có thể kiểm soát được, các nhà khoa học vẫn chưa hiểu rõ nguyên nhân cụ thể dẫn đến hiện tượng này. Việc nghiên cứu sâu hơn sẽ giúp phát triển các chiến lược đào tạo và hỗ trợ tốt hơn cho phi hành gia trong tương lai.
Với tham vọng chinh phục không gian ngày càng lớn, việc chuẩn bị cho các phi hành gia về cả thể chất lẫn tinh thần là điều thiết yếu. Nghiên cứu của NASA không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giới hạn của con người trong môi trường khắc nghiệt, mà còn mở ra cơ hội cải thiện hiệu suất làm việc trong điều kiện áp lực cao.
Trong tương lai, những phát hiện này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thiết kế các hệ thống hỗ trợ và phát triển công nghệ phù hợp để bảo vệ sức khỏe và hiệu suất của phi hành gia, từ đó đưa loài người tiến xa hơn trong hành trình khám phá vũ trụ.
Đức Khương