Hình ảnh Đát Kỷ - vị Vương hậu thứ hai của Đế Tân, quân chủ cuối cùng nhà Thương (Trung Quốc) - đã ăn sâu vào tâm trí nhiều người qua các tác phẩm văn học và phim ảnh như một mỹ nhân khuynh quốc, là nguyên nhân dẫn đến sự diệt vong của một triều đại. Đặc biệt, tiểu thuyết lịch sử "Phong thần diễn nghĩa" của Hứa Trọng Lâm và Lục Tây Tĩnh (thời Minh) đã khắc họa Đát Kỷ như một hồ ly tinh chín đuôi mê hoặc Trụ Vương, gây ra bao tội ác như xây hồ rượu rừng thịt, đẩy nhà Thương đến bờ diệt vong.
Hình ảnh Đát Kỷ trong phim ảnh
Tuy nhiên, những nghiên cứu của nhà nghiên cứu Hoàng Minh Sùng thuộc Viện nghiên cứu Lịch sử và Ngôn ngữ Trung Quốc đã lật ngược những nhận định cố hữu này. Theo ông, Đát Kỷ trong lịch sử không chỉ quanh quẩn chốn hậu cung mà còn gánh vác trọng trách quốc gia, thậm chí cùng phu quân khoác giáp sắt xông pha trận mạc.
Hoàng Minh Sùng giải thích thêm, các tài liệu lịch sử, di chỉ khảo cổ và nhiều nghiên cứu khác đều cho thấy địa vị của phụ nữ thời Thương khá cao, đặc biệt là những người trong các gia đình quyền quý. Họ không chỉ tham gia chính sự, chủ trì các buổi tế lễ mà còn lãnh đạo binh lính chinh phạt chiến trường.
Minh chứng rõ nét nhất cho vai trò của Đát Kỷ là việc bà cùng Trụ Vương tự thiêu trong ngọc phục sau thất bại trong trận Mục Dã - trận chiến định mệnh dẫn đến sự sụp đổ của nhà Thương. Dù chỉ còn hai chiếc xác cháy đen, người Chu vẫn thực hiện đúng nghi thức: chặt đầu và treo lên cờ khi di chuyển về kinh đô. Điều này cho thấy Đát Kỷ không phải kẻ phản bội hay bỏ trốn, mà đã kề vai sát cánh cùng Trụ Vương đến hơi thở cuối cùng.
Nhà nghiên cứu Hoàng Minh Sùng cho rằng việc Đát Kỷ bị "bôi nhọ" chủ yếu liên quan đến ý đồ của hậu duệ Nho giáo muốn tôn vinh hình tượng của Chu Vũ Vương và Chu công Cơ Sáng. Họ cố ý nói rằng Đát Kỷ tham gia vào việc triều chính, lũng đoạn triều cương, khiến Trụ Vương trở thành hôn quân, dân chúng lầm than. Mục đích là để hợp lý hóa việc nhà Chu lật đổ nhà Thương.
Sau này, những tình tiết hư cấu trong "Phong thần diễn nghĩa" càng đẩy Đát Kỷ từ một vương hậu cùng chồng chinh chiến trở thành "hồng nhan họa thủy". Hoàng Minh Sùng cũng chỉ ra rằng, trong lịch sử Trung Quốc, có rất nhiều phụ nữ bị bôi nhọ danh tiếng vì đa phần những người viết sử đều cho rằng phụ nữ không nên can dự triều chính, và nếu đất nước diệt vong, trách nhiệm chắc chắn thuộc về họ.
Chân dung Đát Kỷ được phục dựng
Chính từ những quan điểm nghiên cứu này, phòng triển lãm di tích lịch sử và văn hóa thuộc Viện Lịch sử và ngôn ngữ Trung Quốc đã hợp tác với họa sĩ Xi Vưu để phục dựng một bức họa gần giống với dung mạo nguyên bản của Đát Kỷ nhất.
Dựa trên các tư liệu lịch sử và mặt nạ đồng đen cổ xưa, hình tượng Đát Kỷ được khắc họa với đôi mắt phượng, tư thế oai hùng hiên ngang, tay cầm một chiếc khiên bằng đồng của đại quý tộc triều Thương, khắc trên đó là hoa văn của ác thú cùng thanh đồng việt (một loại vũ khí làm bằng đồng). Bức họa này mang đến một góc nhìn hoàn toàn khác về Đát Kỷ - một nữ chiến binh mạnh mẽ, chứ không phải một "yêu nữ" phá hoại giang sơn.
Nguồn: ltn.com
Thanh Huyền