Núi lửa từ lâu đã được biết đến như những hiện tượng thiên nhiên có sức tàn phá khủng khiếp. Những vụ phun trào lớn có thể hủy hoại toàn bộ khu vực, đe dọa tính mạng của hàng ngàn người và gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế cũng như môi trường. Vậy chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn những thảm họa tiềm ẩn từ núi lửa?
Một số nhà khoa học đã nghĩ đến một giải pháp táo bạo: khoan vào các ngọn núi lửa để hiểu rõ hơn về chúng và thậm chí có thể ngăn chặn các vụ phun trào. Tuy nhiên, việc khoan vào núi lửa không chỉ là một nhiệm vụ khó khăn mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro lớn. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta thực sự khoan vào một ngọn núi lửa?
Núi lửa: Kẻ hủy diệt khôn lường của tự nhiên
Núi lửa là những lỗ mở trên bề mặt Trái Đất, nơi mà dung nham, khí và tro núi lửa có thể thoát ra khi áp lực bên trong Trái Đất đủ lớn để gây ra một vụ phun trào. Các ngọn núi lửa thường có hình dáng như những ngọn núi được tạo thành từ nhiều lớp đá và tro tích tụ theo thời gian. Dựa trên mức độ hoạt động, núi lửa được phân loại thành ba nhóm chính: núi lửa hoạt động (đã phun trào gần đây và có khả năng sẽ tiếp tục), núi lửa không hoạt động (không phun trào trong thời gian dài nhưng vẫn có tiềm năng) và núi lửa tuyệt chủng (được cho là không còn khả năng phun trào trong tương lai).
Mặc dù chúng ta có thể quan sát hình dạng bên ngoài của các ngọn núi lửa, nhưng những gì thực sự xảy ra bên trong chúng là điều khó có thể nhìn thấy từ mặt đất. Để dự đoán được thời điểm và mức độ nguy hiểm của một vụ phun trào, các nhà khoa học cần hiểu rõ các quá trình diễn ra bên dưới bề mặt. Đây chính là lý do một số nhóm nghiên cứu đã đưa ra đề xuất khoan vào lòng núi lửa.
Khoan vào núi lửa: Giải pháp tiềm năng
Khoan vào núi lửa có thể là cách để các nhà khoa học hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra bên dưới bề mặt. Các công cụ như nhiệt kế, máy đo ứng suất và máy đo địa chấn có thể được đặt sâu trong lòng núi để theo dõi sự biến đổi nhiệt độ, áp lực và các chuyển động của magma – những dấu hiệu quan trọng giúp dự đoán một vụ phun trào. Nếu có thể dự đoán chính xác, việc này có khả năng cứu sống hàng ngàn người và giảm thiểu thiệt hại.
Một trong những nỗ lực khoan vào núi lửa nổi bật là dự án khoan vào siêu núi lửa Campi Flegrei gần Naples, Ý. Đây là một trong những ngọn núi lửa nguy hiểm nhất thế giới, với sức mạnh từng được cho là đã góp phần vào sự tuyệt chủng của người Neanderthal khoảng 39.000 năm trước. Các nhà khoa học đã lên kế hoạch khoan một lỗ sâu 3,5 km vào ngọn núi lửa này để lắp đặt các thiết bị theo dõi. Tuy nhiên, dự án đã bị dừng lại khi khoan đến độ sâu 0,5 km do lo ngại về việc kích hoạt một vụ phun trào.
Những rủi ro khi khoan vào núi lửa
Dự án tại Campi Flegrei không phải là lần đầu tiên xuất hiện lo ngại về việc khoan vào núi lửa. Thực tế, việc khoan vào lòng núi lửa không chỉ đòi hỏi chi phí lớn – lên đến 6 đến 8 triệu đô la cho một dự án như Campi Flegrei – mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây ra thảm họa ngay tức khắc.
Một trong những rủi ro lớn nhất là việc kích hoạt các phản ứng địa chấn bất ngờ. Khi khoan vào núi lửa, bạn có thể vô tình đâm vào một túi khí thủy nhiệt – nơi chứa đầy hydro sunfua, một loại khí độc hại có thể gây ra các vụ nổ và động đất. Thậm chí, trong tình huống tồi tệ nhất, khoan vào một ngọn núi lửa có thể kích hoạt một vụ phun trào lớn.
Năm 2006, một ví dụ đáng lo ngại đã xảy ra khi các nhà khoa học khoan vào núi lửa Lusi ở Indonesia. Họ đã vô tình gây ra một vụ phun trào, giết chết 13 người và khiến 30.000 người mất nhà cửa. Thiệt hại kinh tế lên đến 2,7 tỷ đô la. Điều này đã đặt ra câu hỏi liệu việc khoan vào núi lửa có thực sự an toàn và đáng để thực hiện hay không.
Siêu núi lửa Yellowstone: Nguy cơ và giải pháp của NASA
Một trong những siêu núi lửa được quan tâm hàng đầu trên thế giới hiện nay là núi lửa Yellowstone tại Hoa Kỳ. Núi lửa này đã không phun trào trong hơn 70.000 năm, nhưng các chuyên gia cho rằng nó có khả năng phun trào trong tương lai. Nếu Yellowstone phun trào, thảm họa sẽ không chỉ giới hạn ở Hoa Kỳ mà còn gây ảnh hưởng toàn cầu. Một đám mây tro bụi khổng lồ có thể lan rộng trong bán kính hơn 800 km, bao phủ toàn bộ Trung Tây Hoa Kỳ, với những khu vực như Chicago có thể nhận tới 10 cm bồ hóng. Những hậu quả về khí hậu sẽ kéo dài hàng thập kỷ, đe dọa nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống con người.
NASA đã đưa ra một kế hoạch táo bạo để ngăn chặn thảm họa từ Yellowstone: làm mát ngọn núi lửa. Kế hoạch này đòi hỏi khoan vào các cạnh của núi lửa và bơm nước vào để hấp thụ nhiệt. Nước sẽ chảy qua các khe nứt của núi lửa, làm giảm nhiệt độ bên trong và trở nên nóng tới 175°C. Nguồn nước nóng này sau đó có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các khu vực lân cận.
Tuy nhiên, giải pháp của NASA cũng gặp phải những thách thức lớn. Để làm nguội một siêu núi lửa như Yellowstone, quá trình này sẽ mất hàng ngàn năm và tốn kém đến 3,5 tỷ đô la. Việc kiểm soát và điều chỉnh quá trình này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Khoan vào núi lửa: Lợi hay hại?
Khoan vào núi lửa có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hành vi của chúng, từ đó dự đoán và ngăn chặn những thảm họa tiềm ẩn. Tuy nhiên, rủi ro là điều không thể tránh khỏi. Kích hoạt một vụ phun trào ngay lập tức có thể gây ra thảm họa không lường trước. Vì vậy, câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có nên đánh đổi việc ngăn chặn một vụ phun trào trong tương lai bằng nguy cơ kích hoạt một thảm họa hiện tại?
Cuối cùng, trong khi các nhà khoa học tiếp tục tìm kiếm những giải pháp an toàn và hiệu quả hơn, có lẽ chúng ta cần thận trọng hơn với việc can thiệp vào những sức mạnh tiềm ẩn của thiên nhiên như núi lửa.
Đức Khương
