Lời nguyền của AI: Lương càng cao, bạn mất việc càng nhanh?

Lương càng cao, càng dễ bị AI thay thế

Theo Báo cáo chỉ số kinh tế mới nhất của Antheopic, 43% các công việc chuyên môn hiện tại đã được thay thế bằng AI và việc việc sử dụng AI trong ngành nghề có thu nhập trung bình và cao vượt xa các công việc lương thấp. Có thể kể đến như: chuyên gia phân tích tài chính, lập trình viên, chuyên gia lập kế hoạch kinh doanh…. Họ đang phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Như đã biết, các hệ thống AI hiện nay có thể đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ với độ chính xác cao như dọn dẹp dữ liệu, tổng hợp, viết tài liệu với độ chính xác 99%. Lấy lập trình viên là ví dụ, AI có thể tự động tạo mã và gỡ lỗi chương trình, giúp tăng năng suất trung bình hàng ngày của kĩ sư lên 300%. Từ một nhóm ban đầu có năm người xuống còn hai người - nhóm còn lại giám sát ba hệ thống AI cùng lúc và chịu gấp đôi đánh giá KPI. Sự thay thế này không chỉ đơn thuần là công việc biến mất mà còn đẩy nhiều người tổn hại về thể chất và tinh thần. Dữ liệu của Liepin cho thấy tỷ lệ thay đổi nghề nghiệp của các lập trình viên trên 35 tuổi đã tăng 47% so với 5 năm trước, khẳng định câu nói về ngành nghề này là đúng “lương cao, tuổi thọ ngắn”.

Tại sao những ngành nghề lương cao lại phải chịu cảnh mất việc?

Những công việc lương cao là những công việc bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi sự thay thế của AI, điều này liên quan trực tiếp đến đặc điểm công việc của chúng:

Chuẩn hóa cấu trúc kiến thức: Đối với các vị trí như soạn thảo văn bản pháp lý và kiểm toán tài chính, 70% nội dung công việc có thể đạt được thông qua mô hình thuật toán. Có một công ty luật giới thiệu AI, thời gian xem xét hợp đồng đã giảm từ 8 giờ xuống còn 5 phút.

Tiết kiệm chi phí lao động: Bốn công ty kế toán lớn nhất sử dụng hệ thống AI để thay thế 30% các vị trí cơ bản, tiết kiệm được 270 triệu đô la chi phí lao động mỗi năm.

Năng suất lao động tăng rõ rệt: Sau khi các nhà thiết kế sử dụng Midjourney, thời gian dành cho thiết kế áp phích đã giảm từ 3 ngày xuống còn 20 phút và ác công ty có xu hướng tuyển dụng những sinh viên mới ra trường để có thể sử dụng các công cụ AI hiệu quả.

Tỷ lệ thay thế các công việc có thu nhập trung bình và cao với mức lương hàng năm từ 200.000 - 500.000 NDT (khoảng 700 triệu - 1,7 tỷ đồng) đạt 58%. Trong khi các giám đốc điều hành cấp triệu độ và lao động chân tay ít bị ảnh hưởng hơn. Cũng giống như việc tự lái thay thế người lái xe nhưng vẫn giữ lại kỹ sư. AI dần thống trị “tầng lớp trung lưu” đang hình thành nơi công sở.

Vậy chúng ta nên làm gì khi AI ngày càng phát triển?

Để đối mặt với lời nguyền thay thế của AI, chúng ta nên nắm vững ba nguyên tắc dưới đây:

Trở thành người chỉ huy, điều khiển AI: Chúng ta hãy tận dụng AI để nâng cao năng suất, hiệu quả làm việc của bản thân. Ví dụ, kế toán viên chuyển thành kiểm toán viên hệ thống thông minh, tập trung vào việc giám sát các lỗ hổng trong kế hoạch thuế mà AI đưa ra.

Rèn luyện EQ, phát triển các kĩ năng mềm: Có một điều chắc chắn rằng AI không thể thay thế khả năng thấu hiểu cảm xúc, gây dựng mối quan hệ hay xử lý các tình huống xã hội phức tạp. Ví dụ như Huawei và nhiều công ty khác đang tuyển dụng các nhà quản lý sản phẩm “AI + Am hiểu văn hóa” với mức lương cao.

Phát triển kĩ năng sáng tạo: AI có thể xử lý dữ liệu và tạo nội dung dựa trên mẫu có sẵn nhưng khả năng sáng tạo độc đáo, đưa ra ý tưởng mới lạ vẫn là thế mạnh của con người. Đồng thời, việc sử dụng AI, máy móc làm cho con người tập trung vào sáng tạo và giảm nguy cơ làm việc quá sức.

Sự thay thế của AI không phải là sự sụp đổ đơn thuần của các ngành nghề, mà là động lực thúc đẩy nâng cấp ba chiều giá trị công việc của con người theo hướng “sáng tạo + lãnh đạo + sức khỏe”. Khi các bác sĩ X quang chuyển từ người xem phim thành chuyên gia kiểm soát chất lượng AI, và khi các nhà thiết kế được nâng cấp từ người vẽ bản vẽ thành người đào tạo hệ thống thẩm mỹ, thì những nghề lương cao thực sự có thể phá vỡ lời nguyền "kiếm càng nhiều, chết càng nhanh".

Lâm An