Ngày 11 tháng 3 năm 2011, Nhật Bản và thế giới đã chứng kiến một trong những thảm họa tự nhiên khủng khiếp nhất trong lịch sử - thảm họa kép động đất - sóng thần Tohoku. Cơn địa chấn mạnh 9,0 độ Richter đã tạo ra một làn sóng thần khổng lồ, sức mạnh của nó đã phá hủy mọi thứ trên đường đi và gây ra hậu quả khôn lường cho đất nước này.
Trận động đất mạnh 9,0 độ richter xảy ra vào ngày 11 tháng 3 lúc 2:46 chiều (giờ địa phương) và làm rung chuyển toàn bộ Nhật Bản. Nó khiến hơn 22.000 người mất tích hoặc thiệt mạng ― bao gồm cả những người tử vong do thảm họa gây ra gián tiếp. Hàng trăm nghìn người khác buộc phải rời bỏ nhà cửa.
Cú sốc tạo ra những con sóng thần cao hơn 10 mét, tàn phá bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản và tấn công nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi, gây ra sự cố tan chảy ở ba lò phản ứng.
Sóng thần Tohoku đã nhanh chóng lan rộng và ập vào bờ biển phía Đông của Nhật Bản chỉ sau vài phút động đất xảy ra. Nó đã cuốn trôi nhà cửa, xe cộ, và cả những con tàu khổng lồ như đồ chơi. Sự hủy diệt không chỉ dừng lại ở mất mát về người, nó còn ảnh hưởng sâu sắc đến cơ sở hạ tầng, kinh tế và môi trường của Nhật Bản.
Đặc biệt, thảm họa đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng hạt nhân nghiêm trọng khi sóng thần tấn công nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi, làm mất điện và hỏng hệ thống làm mát, cuối cùng dẫn đến sự cố rò rỉ phóng xạ. Đây là sự cố hạt nhân tồi tệ nhất kể từ thảm họa Chernobyl năm 1986.
Quận Shibuya, Tokyo vào ngày 11 tháng 3 năm 2011. Khu vực nhà ga đông đúc vì người đi làm không thể về nhà.
Văn phòng thị trấn Otsuchi của Iwate bị hư hại do sóng thần
Động đất, sóng thần và sau đó là rò rỉ phóng xạ.
Thảm họa kép này xảy ra do một vết nứt lớn kéo dài 450 km và rộng 200 km ngoài khơi bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản. Vết nứt này đã vỡ trong khoảng 3 phút.
Trận động đất thậm chí còn làm thay đổi hình dạng địa lý của Nhật Bản. Biến dạng vỏ Trái Đất vẫn tiếp tục xảy ra ngay cả sau 14 năm. Nó cũng ảnh hưởng đến trung tâm trắc địa của Nhật Bản ― một điểm tham chiếu nằm ở Tokyo đóng vai trò quan trọng trong việc lập bản đồ. Trận động đất đã dịch chuyển nó 27 cm về phía đông.
Nỗ lực phục hồi của xứ sở mặt trời mọc
Nhật Bản, với tinh thần không bao giờ khuất phục trước thiên tai, đã phát động một chiến dịch phục hồi và tái thiết quy mô lớn chưa từng thấy. Chính phủ và người dân Nhật Bản đã nhanh chóng huy động nguồn lực để khôi phục cơ sở hạ tầng, tái xây dựng nhà ở, và hỗ trợ cho các nạn nhân của thảm họa. Công tác phục hồi môi trường, đặc biệt là việc dọn dẹp rò rỉ phóng xạ tại Fukushima, tiếp tục được tiến hành một cách cẩn trọng và khoa học.
Trong quá trình tái thiết, Nhật Bản cũng đã tập trung vào việc nâng cao khả năng chống chịu của đất nước trước các thảm họa tự nhiên thông qua việc cải thiện hệ thống cảnh báo sớm, xây dựng các bức tường chắn sóng cao, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác. Đồng thời, họ cũng đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo nhằm giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân.
Bài học từ quá khứ đau thương đã khiến Nhật Bản cải thiện nhiều công tác phòng chống thiên tai.
Ngày này, 14 năm sau thảm họa, Nhật Bản không chỉ nhìn lại để tưởng nhớ những đau thương mà còn để học hỏi từ những bài học quý báu mà thiên nhiên đã dạy. Các công trình nghiên cứu và báo cáo đã được công bố, nhằm chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm phòng chống thiên tai với thế giới, đặc biệt là các quốc gia có nguy cơ cao về động đất và sóng thần.
Cộng đồng quốc tế cũng đã chung tay hỗ trợ Nhật Bản trong quá trình phục hồi, cho thấy tinh thần đoàn kết và hợp tác toàn cầu trong việc đối phó với thảm họa tự nhiên. Thảm hoạ 11/3 luôn nhắc nhở chúng ta về sức mạnh của thiên nhiên và tầm quan trọng của việc chuẩn bị sẵn sàng đối phó với những biến cố không lường trước được.
Chuẩn bị cho một trận động đất lớn khác
Một nhóm nghiên cứu ở Nhật Bản đã cảnh báo rằng năng lượng ứng suất chưa được giải phóng tại một rãnh dưới biển ngoài khơi miền bắc Nhật Bản đã trở nên đủ lớn để có thể gây ra một trận động đất lớn cấp 9 tương tự, hoặc thảm khốc hơn thảm kịch 11/3.
Các nhà nghiên cứu từ các trường đại học Tohoku và Hokkaido cùng Cơ quan Khoa học và Công nghệ Biển - Trái đất Nhật Bản đã công bố kết quả nghiên cứu kéo dài 5 năm của họ về Rãnh Chishima ngoài khơi Hokkaido.
Người ta tin rằng một trận động đất lớn trước đó đã xảy ra gần khu vực này vào thế kỷ 17. Ban động đất của chính phủ Nhật Bản cho biết khả năng xảy ra một trận động đất có cường độ ít nhất là 8,8 độ richter ở đó trong vòng 30 năm là từ 7 đến 40%.
Nhóm nghiên cứu đã lắp đặt các trạm quan sát GPS dưới đáy biển vào năm 2019, quanh điểm mà một mảng đại dương chìm xuống bên dưới một mảng lục địa.
Tomita Fumiaki, Phó giáo sư tại Viện nghiên cứu khoa học thảm họa quốc tế thuộc Đại học Tohoku, cho biết ký ức về trận động đất và sóng thần lớn ở miền Đông Nhật Bản năm 2011 đang dần phai nhạt.
Ông kêu gọi mọi người hãy cảnh giác rằng một trận động đất lớn khác có thể xảy ra và họ nên chuẩn bị sẵn sàng.
Nguồn: NHK
Chi Chi