Người phụ nữ mù chữ một tay gây dựng đế chế tỉ đô, 72 tuổi vẫn phải nai lưng vực dậy công ty đang chìm trong khủng hoảng

Kỳ tích của nữ tỷ phú bắt đầu khởi nghiệp khi đã 49 tuổi

Sinh ra trong một ngôi làng hẻo lánh thuộc huyện Mi Đàm, tỉnh Quý Châu (Trung Quốc), bà Đào Hoa Bích (SN 1947) chưa từng được đi học, tất cả những gì bà viết được chỉ là tên của mình. Năm 20 tuổi, qua người mai mối, bà kết hôn với một người đàn ông trong làng và sinh ra hai cậu con trai. 8 năm sau, chồng bà qua đời vì bệnh nặng. Những ngày đó, vùng nông thôn Trung Quốc rất nghèo khó. Gia đình nhà chồng coi bà Đào và các con là một gánh nặng, nên đã bỏ mặc họ. 

Từ đó, mỗi ngày, bà Đào đều cõng trên lưng 100kg mỳ, vượt quãng đường núi hiểm trở, heo hút để tới bán tại thị trấn. Năm 42 tuổi, trong mắt mọi người, bà Đào vẫn là một phụ nữ thất bại, nghèo đói, cùng khổ. Nhưng trong bà lại ẩn chứa một nội lực mạnh mẽ, không đầu hàng số phận. Năm 1989, Đào Hoa Bích tích luỹ được một số vốn nhỏ và mở một tiệm mì ở Quý Dương với thực đơn 100% do tự tay bà làm. Để thu hút thêm khách hàng, bà còn miễn phí cho sinh viên nghèo và được mọi người dân quanh vùng yêu mến gọi là Lao Gan Ma (mẹ đỡ đầu). 

Công việc kinh doanh của tiệm mỳ ngày một khởi sắc, nhưng không phải vì món mỳ, mà nhờ loại tương ớt đặc biệt của bà Đào. Thậm chí, nhiều khách hàng tìm tới không phải để mua mỳ mà chỉ mua tương ớt. Một ngày nọ, Đào Hoa Bích chợt nhận ra rằng, mỗi khi cửa hàng hết tương ớt, khách cũng vắng hẳn. Và điều đáng nói hơn cả là các tiệm mỳ xung quanh lại trở nên đông khách hơn khi bán cùng loại tương ớt của bà. Lúc này, bà Đào hiểu rằng, tương ớt mới chính là "chiếc chìa khoá" để làm giàu. 

Nhận ra điều này, Đào Hoa Bích quyết định dẹp tiệm mỳ chỉ để tập trung sản xuất và bán tương ớt. Thương vụ này ăn nên làm ra hơn bà tưởng tượng. Năm 1994, thành phố Quý Dương mở rộng các tuyến đường quốc lộ, bà Đào đã nhanh nhạy tặng cho các lái xe những phần tương ớt do mình tự làm. Lời quảng cáo truyền miệng từ các lái xe đã trở thành hình thức PR tốt nhất, giúp cho tiếng tăm về loại tương ớt "nhà làm" ngày càng lan xa. Đã có những vị khách từ phương xa tìm tới chỉ để thưởng thức tương ớt của bà Đào. 

Hai năm sau, bà Đào mở một xưởng sản xuất tương ớt ở Quý Dương với 40 công nhân, chính thức xây dựng thương hiệu tương ớt Lao Gan Ma, nổi tiếng với nhận diện là bức chân dung nhỏ của bà được in trên các nhãn hàng. Dù thành công ngay lập tức, nhưng thương hiệu của bà Đào vẫn phải vật lộn trong nhiều năm bởi bị làm nhái quá nhiều. Sự cạnh tranh không lành mạnh này đã khiến Lao Gan Ma điêu đứng. 

Năm 2001, Đào Hoa Bích, khi ấy đã 54 tuổi, quyết định kiện những nơi đã làm nhái thương hiệu của mình. Những nỗ lực của bà cuối cùng cũng thành công khi một toà án ở Bắc Kinh đưa ra phán quyết rằng các sản phẩm nhái không thể tiếp tục sử dụng tên Lao Gan Ma. Ngoài ra, bà Đào còn nhận được một khoản tiền bồi thường. 

Bên cạnh việc kinh doanh, bà Đào còn có tư duy rất khác lạ trên thương trường. Sau 12 năm, công ty của bà đã có doanh số bán hàng thường niên là 540 triệu USD (Khoảng 13.705 tỉ đồng) và xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế như Mỹ, châu Phi. Không chỉ đem lại nguồn lợi nhuận khổng lồ, công ty của bà Đào còn tạo việc làm cho 4.100 nhân công và gián tiếp tạo ra thu nhập cho 10.000 nông dân trồng ớt. Do vậy, bà còn được biết tới là "phép lạ của Quý Châu". Vào năm 2015, gia đình bà Đào được đưa vào danh sách những gia đình giàu có nhất Trung Quốc của Forbes.

72 tuổi vẫn chưa được an hưởng tuổi già

Lao Gan Ma đã trở thành loại gia vị có mặt trong mọi gia đình ở Trung Quốc. Tại các siêu thị đồ Trung Quốc ở Mỹ, một lọ Lao Gan Ma có giá 12 USD (283 nghìn đồng) song cung vẫn không đủ cầu. Được mệnh danh là loại tương ớt hàng đầu thế giới, bà Hoa đã thành công xây dựng một "đế chế cay" với giá trị lên tới 4,6 tỷ NDT (gần 15.000 tỷ đồng). Năm 2014, bà Đào Hoa Bích tuyên bố "nghỉ hưu" để an hưởng tuổi già. 

Giao công ty lại cho người con trai cả là Lý Quy Sơn quản lý, bà Đào tỏ rõ triết lý giáo dục của mình: "Tôi mong con trai kinh doanh giỏi, làm người tốt, không muốn nó đắm chìm vào cổ phiếu, vay nợ… ". Thế nhưng, kỳ vọng và những ngày tháng nhàn nhã của bà Đào không được bao lâu. 

Sau khi học quản trị kinh doanh ở nước ngoài, Lý Quy Sơn cho rằng sản phẩm của công ty đã quá lỗi thời và bắt tay vào cuộc đại cải tổ. Không muốn mang tiếng núp dưới cái bóng của mẹ, anh đã khởi động kế hoạch kinh doanh riêng với công ty Bất động sản Quy Sơn Thiên Dương. Từkhi Lý Quy Sơn nắm quyền điều hành, công ty Lao Gan Ma liên tục thua lỗ với tổng số nợ 5 năm liền lên tới 950 triệu NDT (hơn 3 nghìn tỷ đồng). Toà chung cư Thiên Dương mà Quy Sơn đang xây dựng cũng bị đình lại do hết vốn. 

Điều đáng nói là do tin tưởng vào danh tiếng của bà Đào, nên rất nhiều người dân đã đầu tư vào chung cư Thiên Dương. Lúc này, bà Đào Hoa Bích lại bị "réo tên" đòi nợ. Để thể hiện sự quyết tâm "gác kiếm" của mình, bà Đào lên tiếng: "Đó là việc của nó chứ không liên quan gì đến Lao Gan Ma ". Sau đó, bà quyết định bàn giao lại ghế chủ tịch cho con trai thứ là Lý Miêu Tinh để khôi phục danh tiếng của công ty.

So với Lý Quy Sơn, Lý Miêu Tinh rất tập trung vào việc kinh doanh, tuy nhiên, sự chăm chỉ không bù đắp được cho khôn ngoan và mưu trí. Sau khi nắm quyền tiếp quản, anh đẩy mạnh việc tiết kiệm chi phí sản xuất và thay thế các nguyên liệu thường dùng trong công thức cũ bằng loại rẻ hơn. Như vậy, trên lý thuyết có thể giảm chi phí mà vẫn tăng doanh thu, nhưng thực tế thì doanh số bán hàng của Lao Gan Ma sụt giảm hẳn, ước tính giảm trung bình khoảng 200 triệu NDT (hơn 650 tỷ đồng) mỗi năm tính, đến năm 2018.

Trang Đào