Việc phát hiện ra hành tinh này thực sự là một điều khá bất ngờ. Khi các nhà khoa học đang nghiên cứu một hệ sao đôi hiếm gặp gồm hai sao lùn nâu, được gọi là 2M1510 AB, nằm cách xa khoảng 120 năm ánh sáng theo hướng của chòm sao Thiên Bình. Bất ngờ, họ nhận thấy chuyển động của hai ngôi sao này có điều bất thường, như thể có một vật thể vô hình đang "kéo" chúng.

"Nhiễu loạn" bí ẩn và sự ra đời của 2M1510 (AB) b

Trong nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Science Advances, khi phân tích dữ liệu vận tốc đường ngắm từ các sao lùn nâu 2M1510 AB, các nhà khoa học bất ngờ phát hiện ra điều bất thường trong chuyển động của chúng: những "nhiễu loạn" bổ sung, cực kỳ nhỏ. Dường như hai sao lùn nâu này không chỉ bị ảnh hưởng bởi lực hấp dẫn của nhau, mà còn bởi một vật thể vô hình khác đang tác động lực hấp dẫn.

Phát hiện này đã khơi dậy sự tò mò của các nhà khoa học, khiến họ tiến hành thêm các quan sát bằng Kính viễn vọng Rất Lớn (VLT) ở Chile. Sau khi mô hình hóa và phân tích tỉ mỉ các đặc tính của những "nhiễu loạn" này, họ đã xác nhận sự tồn tại của một hành tinh kỳ lạ, sau này được đặt tên là 2M1510 (AB) b.

Quỹ đạo "trái khoáy": Gần như vuông góc với sao mẹ

Điều thực sự khiến hành tinh 2M1510 (AB) b trở nên kỳ lạ không phải là vẻ ngoài của nó, mà là quỹ đạo khác thường của nó. Các hành tinh quay quanh các hệ sao đôi không phải là hiếm trong vũ trụ đã biết. Các hành tinh loại này được phát hiện trước đây thường có quỹ đạo gần như thẳng hàng với mặt phẳng quỹ đạo của các sao đôi, một hiện tượng được gọi là "quỹ đạo đồng phẳng".

Tuy nhiên, 2M1510 (AB) b lại hoàn toàn khác biệt. Quỹ đạo của nó gần như vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo của các sao đôi chủ. Các nhà khoa học cho biết việc phát hiện ra hành tinh này hoàn toàn bất ngờ; chưa từng có hành tinh nào được nhìn thấy quay quanh một hệ sao đôi theo cách "lập dị" như vậy.

Giả thuyết về sự hình thành: Từ đĩa nghiêng đến va chạm mạnh

Điều này lập tức đặt ra câu hỏi lớn: Tại sao 2M1510 (AB) b lại có quỹ đạo bất thường như vậy? Các nhà khoa học đã đưa ra một số giả thuyết để lý giải:

Một khả năng là hành tinh này được hình thành ngay từ đầu bên trong đĩa tiền hành tinh bao quanh 2M1510 AB. Trong quá trình này, nếu quỹ đạo của chính các sao đôi bị lệch so với mômen động lượng tổng thể của đám mây khí nguyên thủy đã hình thành nên chúng, hoặc nếu hệ thống tích tụ vật chất theo một hướng khác sau khi các sao đôi hình thành, thì đĩa tiền hành tinh có thể bị nghiêng nghiêm trọng. Điều này có thể khiến các hành tinh hình thành bên trong nó quay quanh vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo của sao đôi.

Một khả năng khác là 2M1510 (AB) b ban đầu có quỹ đạo "bình thường", nhưng sau đó, trong quá trình tiến hóa của nó, đã gặp phải một nhiễu loạn đặc biệt mạnh. Đó có thể là một vụ va chạm với một thiên thể lớn, hoặc một nhiễu loạn hấp dẫn từ một vật thể gần đó (chẳng hạn như một ngôi sao lang thang), làm thay đổi đáng kể quỹ đạo của nó, cuối cùng dẫn đến trạng thái hiện tại.

Tuy nhiên, đây hiện chỉ là những suy đoán hợp lý, và bản chất thực sự của tình huống vẫn cần được xác định bằng các nghiên cứu sâu hơn.

Đức Khương