Tám mươi năm - Vẹn nguyên hào khí Diên Hồng

Nghị trường Quốc hội - Nơi chưng cất ý dân

Trải qua hành trình gần 80 năm, hào khí Diên Hồng ngày ấy vẫn vẹn nguyên. Mỗi kỳ họp, mỗi cuộc chất vấn, mỗi đạo luật được thông qua đều là tinh hoa được chưng cất từ ý dân, từ hệ thống chính trị đang vận hành với nguyên tắc "Dân là gốc, pháp luật là nền, đổi mới là động lực".

Rõ ràng, Quốc hội đã kiến tạo nên hệ thống pháp luật có sức mở đường mạnh mẽ: Luật Đất đai tháo gỡ nút thắt phát triển đất nước, Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư thổi luồng sinh khí cho kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Luật Nhà ở và Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn khơi thông động lực phát triển không gian đô thị, Luật Hợp tác xã mở lối cho kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, các nghị quyết về cơ chế thù, phát triển vùng, chuyển đổi xanh và đổi mới giáo dục mở ra chân trời mới cho đất nước.

Quốc hội Việt Nam thời kỳ đổi mới đã không chỉ viết nên lịch sử lập pháp của một quốc gia độc lập, mà còn khẳng định vai trò là "trái tim thể chế", nơi kết nối ý Đảng, lòng dân và trí tuệ thời đại. Mỗi đạo luật, mỗi nghị quyết được ban hành không đơn thuần là những văn bản quy phạm, mà là kết tinh của dòng chảy dân chủ, là tinh hoa được chưng cất từ ý dân, từ hơi thở cuộc sống được trui rèn qua lửa thực tiễn. Ở đó, Quốc hội đã thực sự trở thành "công xưởng kiến tạo", nơi từng con chữ trong luật chứa đựng niềm tin, khát vọng và tầm vóc quốc gia.

Phía sau mỗi quyết sách là hàng nghìn cuộc tham vấn, tiếp xúc cử tri, phản biện xã hội kết nối tiếng nói của người dân, doanh nghiệp và giới chuyên gia hòa vào mạch sáng tạo của người làm luật. Điển hình nhất, Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2013 đã nhận được trên 280 triệu lượt góp ý với ỷ lệ tán thành rất cao đạt 99,75%.

Chính quá trình ấy đã biến "lòng dân" thành "ý Đảng", biến nguyện vọng Nhân dân thành "bản thiết kế phát triển quốc gia". Mỗi đạo luật vì thế không còn là quyết sách nằm trên giấy khô khan, mà là "bản hoà âm" ngân vang từ lòng dân đến nghị trường. Khi luật pháp được chưng cất từ ý dân, được nuôi dưỡng bởi thực tiễn phát triển, thì pháp luật ấy trở thành động lực lợi thế cạnh tranh, động lực dẫn dắt và bảo đảm cho sự phát triển bền vững. Và Quốc hội trong 80 năm qua đã và đang khắc sâu dấu ấn của mình, trở thành biểu tượng sức mạnh của sự đồng thuận, niềm tin và trí tuệ Việt Nam. Chính điều đó làm nên tầm vóc của Quốc hội ngày nay.

Bản lĩnh trong thời kỳ hội nhập

Trong giai đoạn hiện nay, Quốc hội Việt Nam phải đối diện với những thách thức chưa từng có. Thế giới đang tái cấu trúc mạnh mẽ với xu hướng kinh tế xanh, chuyển đổi năng lượng, trí tuệ nhân tạo… đặt ra yêu cầu mới đối với công tác lập pháp. Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã và đang chứng minh bản lĩnh của cơ quan quyền lực cao nhất với tầm nhìn chiến lược và sức đề kháng mạnh mẽ. Bản lĩnh ấy thể hiện trước hết ở tư duy lập pháp chủ động, không bị cuốn theo những khuyết nhược của cơn lốc toàn cầu.

Quốc hội thời kỳ đổi mới không chỉ là diễn đàn lập pháp mà đã thực sự trở thành pháo đài bảo vệ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc và lá chắn thể chế bảo vệ lợi ích Nhân dân. Một ví dụ điển hình là Luật Đất đai (sửa đổi) năm 2024 được Quốc hội thông qua được xem như biểu tượng của bản lĩnh lập pháp Việt Nam trong thời kỳ mới. Trước làn sóng đòi tư nhân hoá đất đai, nhất quán bám sát chủ trương của Đảng, tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương, Luật này Đất đai năm 2024 vẫn ghi nhận đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Chính trong sự dung hòa giữa linh hoạt và nguyên tắc, khí khái Diên Hồng thời kỳ đổi mới được thể hiện trọn vẹn: hội nhập nhưng không hòa tan, đổi mới nhưng không đánh mất mình.

Một dự án luật, một chính sách nếu không nảy mầm trên mảnh đất thực tiễn rất có thể sinh ra "nghịch lý phát triển". Quốc hội đã có chuyển biến rõ nét tư duy từ đưa luật vào thực tế sang đưa thực tế vào Luật, chuyển từ thụ động sang chủ động. Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, tại kỳ họp thứ 9, Việt Nam chứng kiến một khối lượng công việc lập pháp chưa từng có trong lịch sử. Như Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định trong Phiên họp lần thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Nếu Kỳ họp thứ 9 là kỳ họp lịch sử khi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, thông qua 34 luật thì Kỳ họp thứ 10 trên cả lịch sử khi thông qua 66 nội dung, trong đó khoảng 50 luật và 3 nghị quyết quy phạm pháp luật.

Nhìn nhận lại, các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội ban hành không chỉ giải quyết những vấn đề nảy sinh trong đời sống mà đã có tính dự báo, phòng chống, ngăn ngừa và dẫn dắt, định hướng phát triển.

Tư duy lập pháp hiện đại của Quốc hội vận hành như một bộ lọc chiến lược: hút tinh hoa hội nhập, thải trừ rủi ro, biến thách thức thành lợi thế. Trong bối cảnh kinh tế biến động, công nghệ thay đổi nhanh chóng, và địa chính trị căng thẳng, Quốc hội đã "chủ động, sáng tạo, tích cực, chuẩn bị từ sớm từ xa; phát huy vai trò "đi trước một bước về thể chế", phản ứng kịp thời với những tình huống mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống" như trong Báo cáo của công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội đã nêu.

Bản lĩnh ấy cũng được khẳng định trong các đạo luật về an ninh mạng, về năng lượng, về môi trường và một số lĩnh vực đang chịu sức ép mạnh mẽ của xu hướng quốc tế. Quốc hội đã chọn cách tiếp cận khôn ngoan: chủ động xây khung pháp lý "phòng thủ mềm" nhưng hiệu quả, đảm bảo vừa tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, vừa bảo vệ an ninh kinh tế, chính trị quốc gia.

Bản lĩnh đó còn thể hiện qua sức nóng bên trong nghị trường. Các phiên chất vấn không còn là hình thức, mà là cuộc đối thoại thẳng thắn, minh bạch và trách nhiệm của đại biểu Quốc hội - những người đại diện cho dân. Đại biểu Quốc hội không ngại chất vấn gay gắt, truy đến cùng trách nhiệm; thành viên Chính phủ không né tránh, dám đối diện với vấn đề. Mỗi câu hỏi, mỗi con số, mỗi cam kết trước nghị trường là một nhịp kết nối niềm tin giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Thông qua hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được ban hành, bản lĩnh ấy được thể hiện bằng những nguyên tắc vững chắc, được đúc kết từ thực tiễn và ý chí dân tộc. Đó là bản lĩnh của một Quốc hội đi cùng thời đại mà không mất mình, đổi mới để hội nhập và phát triển. Chính sự nhạy bén, kiên định và trách nhiệm ấy đã làm nên tầm vóc của Quốc hội Việt Nam hôm nay.

Giữ hồn Diên Hồng trong kỷ nguyên số

Kỷ nguyên số số không chỉ thay đổi cách con người giao tiếp, mà đang định hình lại cách người dân tham gia vào công tác quản lý, điều hành xã hội. Với 79,8 triệu người dùng internet với hơn 110 triệu tài khoản mạng xã hội^[1]. Đây là công cụ, phương tiện, môi trường lý tưởng để triển khai thực hiện việc lấy ý kiến góp ý. Tuy nhiên, đây cũng trở thành tác nhân khuếch trương khiến dư luận phức tạp, tiêu cực trong xã hội "lên men" nhanh chóng làm cho việc huy động khối đồng thuận xã hội càng thêm khó khăn, phức tạp. Với Quốc hội, đây vừa là cơ hội, vừa là thử thách.

Quán triệt tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Quốc hội đang trong quá trình chuyển đổi từ App Quốc hội 1.0 lên App Quốc hội 2.0, áp dụng trí tuệ nhân tạo giới thiệu sử dụng trợ lý ảo để hỗ trợ công việc; trao đổi, thảo luận về các cải tiến, nâng cấp ứng dụng để phục vụ hiệu quả nhất cho hoạt động của đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp Quốc hội trở nên gần dân hơn bao giờ hết. Hệ thống thông tin đại biểu, các kênh phản hồi trực tuyến, các phiên họp truyền hình trực tiếp… tạo ra một "không gian Diên Hồng trực tuyến", nơi người dân có thể theo dõi, góp ý và giám sát. Nghị trường đã vượt ra khỏi bức tường đá Nhà Quốc hội, lan tỏa đến từng thiết bị di động, từng diễn đàn mạng xã hội - nơi công dân trở thành chủ thể tích cực của dân chủ số.

Trong bối cảnh truyền thông đa chiều, Quốc hội phải là trung tâm phát tán năng lượng tích cực, là "hệ điều hành" lòng tin của Nhân dân. Diên Hồng thời đại số vì thế không chỉ là biểu tượng truyền thống được hồi sinh, mà là một nền dân chủ được số hóa, lấy công nghệ phục vụ quyền làm chủ của Nhân dân và Quốc hội thực sự trở thành "trái tim kết nối niềm tin" giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong kỷ nguyên mới.

Từ hội nghị Diên Hồng năm 1284 đến nghị trường Quốc hội thế kỷ XXI là hành trình hơn bảy thế kỷ nhưng hào khí ấy, mạch nguồn ấy vẫn vẫn tuôn chảy trong nghị trường Quốc hội hôm nay. Diên Hồng thời hiện đại đang tiếp tục viết nên trang sử mới: nơi pháp quyền song hành cùng lòng dân, và nơi tương lai được xây bằng trí tuệ, bản lĩnh và niềm tin Việt Nam.

Trương Thị Điệp

Trường Chính trị thành phố Đà Nẵng

(Còn nữa)

[1]. Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội nghị tổng kết, đánh giá hoạt động lĩnh vực thông tin điện tử năm 2024, định hướng năm 2025.