Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, việc tiêu thụ thuốc lá không chỉ gây ra các bệnh về hô hấp hay ung thư như đã biết, mà còn để lại dấu vết rõ rệt trên cấu trúc xương. Bằng việc phân tích hài cốt từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 19, các nhà khảo cổ học đã tìm ra những thay đổi phân tử trong xương liên quan đến việc sử dụng thuốc lá. Điều này tạo ra một công cụ hoàn toàn mới giúp xác định người sử dụng thuốc lá trong quá khứ, ngay cả khi không có bằng chứng trực tiếp từ răng miệng.
Phát hiện bước ngoặt về tác động của thuốc lá lên xương người
Nghiên cứu này nằm trong dự án "Thuốc lá, Sức khỏe & Lịch sử" do tiến sĩ Sarah Inskip đứng đầu, với sự hợp tác của các nhà khoa học từ Đại học Leicester. Đội ngũ đã tập trung vào việc tìm hiểu các thay đổi phân tử trong xương vỏ não - lớp xương ngoài dày đặc của cơ thể. Đây là bộ phận chịu trách nhiệm cung cấp sức mạnh và bảo vệ cho cấu trúc xương, nơi các dấu vết của thuốc lá vẫn có thể tồn tại hàng thế kỷ sau khi người sử dụng qua đời.
Việc phân tích 323 bộ hài cốt từ hai khu vực khác nhau đã giúp nhóm nghiên cứu thu thập dữ liệu chi tiết về tác động của thuốc lá. Các bộ hài cốt này đến từ nghĩa trang Vườn St James tại London và một nghĩa trang nhà thờ nông thôn ở Barton-upon-Humber, Lincolnshire. Những mẫu hài cốt từ London có niên đại từ thế kỷ 18 và 19, thời điểm thuốc lá đã trở nên phổ biến khắp châu Âu. Trong khi đó, hài cốt ở Barton-upon-Humber kéo dài từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 19, bao gồm cả giai đoạn trước và sau khi thuốc lá được du nhập vào Tây Âu.
Phương pháp nghiên cứu và những phát hiện quan trọng
Để xác định sự khác biệt trong cấu trúc xương, nhóm nghiên cứu đã sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như kính hiển vi điện tử quét. Kết quả cho thấy những thay đổi rõ rệt về mặt trao đổi chất trong xương của những người sử dụng thuốc lá so với những người không sử dụng. Những biến đổi này vẫn có thể được phát hiện ngay cả sau hàng thế kỷ, nhờ vào sự bền vững của tác động mà thuốc lá để lại trên cấu trúc phân tử của xương.
Tiến sĩ Sarah Inskip chia sẻ: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sự khác biệt đáng kể trong các đặc điểm phân tử trong xương của những người sử dụng thuốc lá trong quá khứ. Điều này cho thấy, chúng ta có thể quan sát tác động của thuốc lá không chỉ trên hệ thống hô hấp mà còn trên cấu trúc bộ xương của con người.”
Các nghiên cứu trước đây về thuốc lá tập trung chủ yếu vào các bệnh về hô hấp và ung thư. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên các nhà khoa học có thể chỉ ra rằng thuốc lá cũng gây ra những thay đổi trên xương người. Những phát hiện này giúp mở rộng hiểu biết về tác động lâu dài của việc sử dụng thuốc lá đối với sức khỏe tổng thể, đồng thời cung cấp một phương pháp mới để phân loại hài cốt trong các nghiên cứu khảo cổ học.
Tác động lớn đến các nghiên cứu khảo cổ học
Một trong những ý nghĩa quan trọng nhất của nghiên cứu này là khả năng xác định người sử dụng thuốc lá ngay cả khi không có bằng chứng nha khoa, như việc mòn răng hay nhuộm màu, những dấu hiệu thường thấy ở người hút thuốc. Điều này cho phép các nhà khảo cổ mở rộng phạm vi nghiên cứu và cung cấp thông tin chi tiết hơn về cách thuốc lá ảnh hưởng đến các quần thể trong quá khứ.
Ví dụ, nghiên cứu có thể giúp các nhà khoa học tìm hiểu thêm về tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến cơ xương và răng miệng do thuốc lá gây ra trong các xã hội lịch sử. Trước đây, khi thiếu bằng chứng từ răng miệng, các nhà khảo cổ học gặp nhiều khó khăn trong việc xác định liệu một cá nhân có sử dụng thuốc lá hay không. Nhưng với những phát hiện mới này, các nhà khoa học có thể thu được nhiều dữ liệu chính xác hơn về tác động của thuốc lá qua hàng thế kỷ.
Khám phá sâu hơn về tác động của thuốc lá
Các phát hiện ban đầu này đã được công bố vào ngày 4 tháng 10 năm 2024, trên tạp chí Science Advances, mở ra một bước tiến lớn trong lĩnh vực khảo cổ sinh học. Đồng tác giả nghiên cứu gồm tiến sĩ Diego Badillo-Sanchez, tiến sĩ Anna Davies-Barrett, Maria Serrano Ruber, Giáo sư Don Jones và tiến sĩ Sarah Inskip. Nhóm nghiên cứu đã bắt đầu đặt nền móng cho những nghiên cứu sâu hơn nhằm làm rõ cách thức và lý do tại sao thuốc lá ảnh hưởng đến cấu trúc xương người.
Trong tương lai, nhóm nghiên cứu dự định sẽ tập trung vào việc hiểu rõ hơn quá trình các thay đổi phân tử trong xương xảy ra như thế nào khi người sử dụng thuốc lá còn sống. Bằng cách nghiên cứu thêm về mật độ và sức mạnh của xương bị ảnh hưởng bởi thuốc lá, các nhà khoa học hy vọng sẽ có cái nhìn toàn diện hơn về tác động của thuốc lá đối với các quần thể cổ đại.
Ngoài ra, một trong những mục tiêu dài hạn của nhóm là điều tra thêm về mối liên hệ giữa việc sử dụng thuốc lá và các rối loạn cơ xương. Họ cũng hy vọng rằng, thông qua việc phân tích các thay đổi phân tử trong xương, họ có thể làm sáng tỏ cách thuốc lá đã ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp trong các quần thể khác nhau, từ người dân nông thôn cho đến cư dân thành thị trong những thời kỳ khác nhau.
Những câu hỏi mở về tác động lâu dài của thuốc lá
Trong khi các nghiên cứu y khoa hiện đại đã chứng minh những ảnh hưởng rõ rệt của thuốc lá lên sức khỏe con người, đặc biệt là các bệnh về hô hấp và ung thư, thì việc hiểu rõ hơn về tác động của nó đối với xương vẫn còn nhiều điều chưa được giải đáp. Tại sao thuốc lá lại có thể ảnh hưởng đến cấu trúc xương trong thời gian dài như vậy? Và liệu các phát hiện mới này có thể giúp chúng ta đối phó tốt hơn với các rối loạn xương khớp hiện nay hay không?
Nghiên cứu của tiến sĩ Inskip và cộng sự đã đưa ra một khởi đầu quan trọng trong việc trả lời những câu hỏi này, đồng thời tạo tiền đề cho các nghiên cứu tương lai về tác động của thuốc lá lên xương người. Những phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ thêm về sức khỏe của con người trong quá khứ mà còn mở ra những hướng đi mới cho việc nghiên cứu tác động của thuốc lá đối với sức khỏe hiện tại và tương lai.
Với những phát hiện bước ngoặt này, chúng ta có thêm một góc nhìn mới về cách thuốc lá không chỉ làm thay đổi sức khỏe tổng quát của con người mà còn ảnh hưởng sâu đến cấu trúc cơ thể, để lại những dấu ấn bền vững qua nhiều thế kỷ.
Đức Khương
