Gần đây, một số bác sĩ cảnh báo về tình trạng aflatoxin xuất hiện trong 4 loại hạt phổ biến: lạc (đậu phộng), hạnh nhân, hạt điều và quả hạch. Vậy vì sao độc tố này lại có trong hạt, mức độ nguy hiểm ra sao và người dùng cần làm gì để phòng tránh?
1. Lạc
Lạc giàu đạm và chất béo tốt, thường được đánh giá cao trong việc hỗ trợ tim mạch. Nhưng chính đặc điểm giàu dầu và dễ hút ẩm khiến lạc trở thành môi trường thuận lợi cho nấm mốc phát triển, đặc biệt là Aspergillus flavus, loại nấm có thể tạo ra aflatoxin.
Trong điều kiện nóng ẩm, rất thường gặp tại Việt Nam, lạc nếu bảo quản không đúng cách sẽ dễ chuyển mốc dù bề ngoài nhìn còn khá bình thường. Aflatoxin không bị phá hủy hoàn toàn khi rang, luộc, nên người dùng có thể vô tình tiêu thụ trong thời gian dài.
Có trường hợp bệnh nhân làm việc trong môi trường tiếp xúc nhiều nông sản, đồng thời thường xuyên ăn lạc tự bảo quản tại nhà. Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ aflatoxin trong cơ thể cao hơn mức cho phép và men gan tăng bất thường.
2. Hạnh nhân
Dù được xem là thực phẩm tốt cho tim mạch, hạnh nhân vẫn có thể bị nhiễm aflatoxin nếu quá trình thu hoạch và bảo quản không đạt chuẩn. Loại hạt này dễ hút ẩm và khi được lưu trữ ở nhiệt độ cao, nấm mốc có thể phát triển nhanh.
Một số nghiên cứu cho thấy ngay cả hạnh nhân đã rang vẫn có thể còn sót lại aflatoxin, bởi độc tố này rất bền với nhiệt. Vì vậy, hạnh nhân mua trôi nổi, đặc biệt là dạng đóng gói sơ sài, có nguy cơ tồn dư độc tố cao hơn.
3. Hạt điều
Hạt điều chứa nhiều khoáng chất và protein, nhưng cũng dễ nhiễm nấm nếu không được làm khô và bảo quản đúng kỹ thuật. Hạt điều rang chưa đủ khô hoặc để quá lâu trong điều kiện ẩm sẽ tạo môi trường cho nấm sinh độc tố.
Có bệnh nhân thường xuyên mua hạt điều số lượng lớn để tích trữ trong nhà. Tuy nhiên, do bảo quản không đúng cách, hạt bị nhiễm nấm mốc mà người dùng không nhận ra, dẫn đến tổn thương gan sau một thời gian dài sử dụng.
4. Quả hạch
Quả hạch vốn giàu selen, được đánh giá cao trong việc chống oxy hóa. Tuy nhiên, loại hạt này có lớp vỏ dày nhưng dễ lưu giữ độ ẩm. Nếu khai thác và bảo quản trong môi trường nóng ẩm, nấm mốc có thể phát triển ngay trên bề mặt.
Do phần lớn quả hạch được thu hái tự nhiên, thiếu quy chuẩn xử lý công nghiệp nên khả năng nhiễm aflatoxin cao hơn nhiều loại hạt khác.
Aflatoxin gây hại như thế nào?
Aflatoxin được xem là một trong những chất gây ung thư gan mạnh nhất. Nếu ăn phải trong thời gian dài, độc tố sẽ tích tụ, khiến tế bào gan bị tổn thương và tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan.
Độc tố này chịu nhiệt rất tốt, nghĩa là rang, xào, chiên ở nhiệt độ cao cũng không loại bỏ hoàn toàn.
Làm sao để ăn hạt an toàn?
Để giảm nguy cơ phơi nhiễm aflatoxin, bác sĩ khuyến cáo:
- Chỉ mua hạt từ thương hiệu uy tín, có kiểm định chất lượng.
- Tránh mua hạt trôi nổi, dạng xô, dạng cân, vì khó đảm bảo điều kiện bảo quản.
- Bảo quản nơi khô, thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao.
- Không ăn hạt có mùi lạ, vị đắng hoặc chấm mốc, dù chỉ một ít.
- Mua lượng vừa đủ dùng, hạn chế tích trữ lâu ngày trong điều kiện nóng ẩm.
Nguồn và ảnh: Sohu
Mỹ Diệu